Voor Willem Veldhuis kan de herstart van lijn 520 (buurtbus Hijken) niet snel genoeg komen. ,,Mijn handen jeuken’’, zegt de vrijwillige chauffeur (vier ochtenden in de week) en coördinator van de ruim 35 chauffeurs. De vrijwilligers vervoerden bijna 19.000 passagiers per jaar tussen Hoogersmilde, Oranje, Hijken en Beilen. Tot de coronacrisis beide busjes half maart aan de kant hield.

Ze staan nu al vijf maanden stil en gaan ook volgende week, bij aanvang van het nieuwe schooljaar, niet de straat op. ,,Op z’n vroegst 1 september, mits er dan een landelijk protocol voor buurtbussen is’’, liet de verantwoordelijke organisatie (Publiek Vervoer Groningen Drenthe) vorige week weten. Het vervoer is volgens de organisatie niet veilig genoeg omdat de vaak wat oudere chauffeurs (daardoor) tot de risicogroep behoren.

Mondkapje

Dat geldt ook voor Veldhuis. Toch was het nieuwe uitstel (eerst zouden de busjes 1 juni weer rijden, later 17 augustus) volgens hem niet nodig. ,,Wij zijn de jongsten niet meer en moeten natuurlijk oppassen voor onze gezondheid. Ik heb ook alle respect voor een chauffeur die nog niet wil rijden, maar er zijn genoeg vrijwilligers die er geen problemen mee hebben als iedereen een mondkapje draagt en er een klein schermpje van zacht plastic in de bus hangt. Dat moet voldoende zijn. Betaalcontact is er nauwelijks: bijna iedereen reist met een maandabonnement of OV-chipkaart en de deur zit achter ons.’’

Wachten op de landelijke installatie van (betaal)apparatuur en spatscherm maakt de herstart volgens hem erg bureaucratisch. ,,Ik vind het te gek voor woorden dat er in feite tegen onze passagiers – en ouders van scholieren – wordt gezegd dat ze zich maar moeten zien te redden. We brengen dagelijks een grote groep scholieren van Hoogersmilde naar Beilen. Anderen werken daar, gaan op familiebezoek of doen er boodschappen. Oudere scholieren en studenten zijn via het station in Beilen veel sneller in Groningen, Hoogeveen of Zwolle. Onze buurtbus is een echte levensader voor dit stukje platteland. Een grote bus heeft deze route nog nooit gereden en zal er ook nooit komen.’’

Verstoken

Dat is koren op de molen van reizigersvereniging Rover, die de overheid vorige week opriep om in alle landelijke gebieden zo snel mogelijk weer een vorm van vervoer te organiseren. Die wil op z’n minst een alternatief, als de buurtbus echt nog niet kan rijden. ,,Een flink aantal dorpen is nu al te lang verstoken van openbaar vervoer. Dat moet hoognodig weer geboden worden’’, zegt Rover-directeur Freek Bos. ,,Desnoods tijdelijk maar met een reguliere bus.’’

Groningen en Drenthe doen het volgens Rover slecht op de corona-buurtbusladder. Noord-Brabant gaf korting op de Regiotaxi (die heet hier Hubtaxi) toen de buurtbus ermee ophield, Zeeland doet dat met de haltetaxi en Friesland met de Opstapper. Los daarvan zijn er overal in het land al aangepaste buurtbussen gesignaleerd die in afwachting van landelijke afspraken zijn gaan rijden, zoals in Doesburg, Zuid-Limburg, Rotterdam en Texel.

Dubbel

Veel buurtbusbesturen in Groningen en Drenthe zitten volgens voorzitter Joop Kramer van Buurtbus Hijken dubbel in de discussie. Ze hebben volgens hem geregeld onderling contact in het buurtbusoverleg van het OV-bureau. Dat is verantwoordelijk voor (en de aansluiting op) de grote bussen van Qbuzz.

Zusterorganisatie Publiek Vervoer is namens beide provincies en gemeenten verantwoordelijk voor de tien buurtbusverenigingen in Groningen en Drenthe. Die bestieren vijftien buslijnen, inclusief stadslijnen in Delfzijl, Hoogezand en Veendam. Ze vervoeren tussen vijftig en vijfhonderd reizigers per week. Het materieel wordt beschikbaar gesteld door vervoerders als Connexxion die ook het wmo- en scholierenvervoer regelen.

Verstoken

,,Op de ene plek zijn buurtbusbesturen enthousiaster om weer te beginnen dan op de andere’’, zegt Kramer. ,,Sommige willen pas weer opstarten als de veiligheid volledig is gewaarborgd. Voor ons gaat de gezondheid van de chauffeurs ook boven alles. Wij begrijpen het belang van landelijke afspraken over pinautomaten en kuchschermen ook wel. Aan de andere kant vinden wij het wel erg lang duren. Het is buitengewoon moeilijk om na veertig jaar niet te rijden als de scholen volgende week weer beginnen. Onze dorpen blijven nu verstoken van vervoer. De druk van onze passagiers neemt toe: gaat de buurt nog een keer rijden? Het is voor hen gewoon een nutsvoorziening.’’

Veldhuis: ,,Uit een enquête blijkt dat de meeste chauffeurs onder voorwaarden (zoals het mondkapje) weer willen beginnen. De Citybus in Hoogeveen en de Cityliner van Assen rijden al wel weer, ook met achtpersoonsbusjes. Ze gooien het bij ons op de leeftijd: eerst wilden ze graag 65-plussers en nu zijn wij een groot risico. Het merendeel van mijn collega’s is inderdaad aow’er, maar er zijn ook jongeren bij. Iedereen weet dat de buurtbus een levensader voor dit stukje platteland is. ‘s Ochtends brengen we twintig à dertig scholieren vanuit Hoogersmilde naar Beilen. Met het reguliere OV zouden ze een omweg van 35 km moeten maken. Dat kan toch niet de bedoeling zijn.’’

Erg vervelend

Volgens Roelynke Postma van Publiek Vervoer is er geen alternatief vervoer voor scholieren, studenten en andere reizigers. ,,Ze moeten zelf uitkijken naar een andere manier van reizen. Dat vinden wij erg vervelend, maar we zijn gebonden aan landelijke regelgeving. Het coronaproof maken van de busjes kost tijd en moet zorgvuldig gebeuren, omdat de meeste chauffeurs tot een kwetsbare groep behoren. We gaan niet zelf improviseren, daar is dit te belangrijk voor. TNO test mogelijke maatregelen en de uitkomsten daarvan worden meegenomen in het buurtbussen protocol.’’

Publiek Vervoer bedenkt vooralsnog geen alternatief. ,,De buurtbus is zelf al een alternatief voor routes waar te weinig passagiers zijn voor een gewone ov-lijn. Dat wordt vaak veroorzaakt doordat mensen zelf voor andere vervoermiddelen kiezen’’, aldus Postma.