Cabaretier Martijn Koning werd afgebrand na zijn eindejaarsconference: 'Dat is een harde wijze les geweest'

Martijn Koning over zijn middelbare schooltijd: ,,Mensen vonden me óf grappig, óf irritant.’’

Martijn Koning over zijn middelbare schooltijd: ,,Mensen vonden me óf grappig, óf irritant.’’ FOTO SHODY CAREMAN

Na zijn oudejaarsconference werd Martijn Koning bedolven onder de kritiek. Heel veel lieve reacties kreeg hij na een ontroerend optreden met zijn zieke vader in talkshow De Vooravond. Wie is deze cabaretier die al jaren goed is voor volle zalen en een graag geziene gast is in talkshows? ,,Mensen vonden me óf grappig, óf irritant.’’

Met de handen gevouwen en een liefdevolle blik kijkt Martijn Koning opzij als vader Bram aan de talkshowtafel van De Vooravond zijn verhaal doet. Het is begin september van dit jaar. Vader en zoon Koning vertellen er over hun hechte familieband, de humor in het gezin, de verschillen en gelijkenissen. Maar het gesprek neemt een andere wending als zijn vader vertelt dat hem na een levertransplantatie, een openhartoperatie, darmkanker en tumoren in mond en keel wederom een ingrijpende operatie staat te wachten. ,,Ik zal vermoedelijk niet meer kunnen praten, eten en drinken.’’

Martijn Koning (41) legt de hand op de rug van zijn vader als zanger Stef Bos achter de piano zijn hit Papa zingt. De presen­ta­toren Renze Klamer en Fidan Ekiz laten hun tranen de vrije loop.

Op de vraag of hij het fragment ooit heeft teruggezien, antwoordt Koning ontkennend. ,,Daar ben ik nog niet klaar voor. Maar volgens mij was het bijzonder en memorabel. Mijn vader vond het zelf heel tof.’’

Hoe gaat het nu met hem?

,,Slecht. Na de operatie is er opnieuw een tumor opgedoken die eerder weg leek te zijn gehaald. Hij moet nu aansterken voor een zwaar traject met dubbele bestraling. Praten kost hem heel veel moeite.’’

Wat heb je van je vader geleerd?

,,Zoveel, maar het voornaamste is doorzettingsvermogen. Geef niet op als je iets wil bereiken. Leg de lat hoog. Ik was al zeven jaar bezig met optreden voordat ik het aandurfde mijn ouders uit te nodigen voor een show. Voor mijn gevoel moest ik een soort Youp van ’t Hek zijn voordat ik dat deed. Nu zijn ze trots. Mijn vader neemt nog steeds al mijn tv-optredens op.’’

Het interview met vader en zoon Koning in De Vooravond is een geheide kanshebber voor tv-fragment van het jaar. Martijn werd overstelpt met warme, positieve reacties. Hoe anders was dat negen maanden eerder, toen hij op social media tot aan zijn sokken werd afgebrand na zijn oudejaarsconference op RTL4. Niet grappig, te weinig interactie met de zaal, zo luidden de commentaren.

Volgens Koning verliep de periode kort voor de de opnames in theater De Meervaart in Amsterdam verre van vlekkeloos. ,,Vlak voordat ik weg moest om de oudejaarsconference op te nemen, scheet mijn kitten van een paar maanden oud – Kevin Costner heet­­-ie – de hele badkamer vol. Alles zat onder, van de muren tot de wasbak. Dat kon er ook nog wel bij. De taxi stond al voor mijn huis. Voordat ik instapte, heb ik eerst tien minuten zitten janken.’’

Toch wil hij die slechte voorbereiding niet als excuus gebruiken voor het geringe succes van de eindejaarsshow. ,,Weet je, ik vond het een eer dat ik werd gevraagd en ik vond het een fantastisch project. In de try-outs merkte ik dat het een leuke show werd. Maar het is heel fragiel wat ik doe. Veel artiesten zijn een soort jukebox. Ze werken volgens een script en zijn elke keer precies na één uur en tien minuten klaar. Dat kan ik niet. Ik wil improviseren. Dan moet alles kloppen. Maar dat deed het niet. Er was van alles aan te merken op het licht, de montage en de techniek. Daarin zijn verkeerde beslissingen genomen. Maar ik kan nu wel naar anderen gaan wijzen, uiteindelijk ben ik degene die dat beter had moeten regelen. Ik voel me voor 80 procent artiest, voor 20 procent zakenman. Ik moet wat aan die verhouding doen. Wat dat betreft is die oudejaarsconference een harde maar wijze les geweest.’’

Balen, want als het aan Koning had gelegen had de show een voorlopig hoogtepunt moeten worden in een loopbaan die vijftien jaar eerder begon aan het Max Euweplein in Amsterdam. ,,Ik liep daar langs comedycafé Toomler, waar ik mensen zag stand-uppen. Ik was 24, woonde in de wijk Gein, naast de Bijlmer en studeerde rechten. Die avond in Toomler zag ik iemand op het podium staan, waarbij ik na tien seconden dacht: als deze gast hier staat, dan kan ik het ook. Dus ben ik gestopt met mijn studie, heb ik me in­geschreven bij Toomler en ben ik gaan spelen. Sindsdien heb ik eigenlijk non­­-stop opgetreden.’’

Door wie liet je je inspireren?

,,Bij ons thuis luisterden we veel naar muziek en keken we naar musicals en cabaret. Mijn opa en oma draaiden vaak de liedjes van André van Duin. Op zondagmiddag keken we op tv naar het circus, met clowns uit Duitsland en Rusland. Later kreeg ik interesse voor de conferences van Freek en Youp. Als we op vakantie gingen, draaiden we in de auto, op weg naar Spanje, de oudejaarsshow van Youp van ’t Hek uit 1989 helemaal grijs. En mijn opa was fan van Toon Hermans. Als we door het bos wandelden, dreunde hij uit zijn blote hoofd hele stukken uit zijn conferences op. Toen ik wat ouder was, had je Cabarestafette op televisie. Erik van Muiswinkel presenteerde dat. Daar kwamen Theo Maassen en Hans Teeuwen voorbij. Was ik groot fan van.’’

Wat voor kind was je?

,,Druk, aanwezig. Veel keten en lol trappen. Eigenlijk is er weinig veranderd.’’

Dat spleetje tussen je tanden: werd je daar nooit mee gepest?

,,Nee hoor, dat heb ik al sinds het moment dat ik voortanden kreeg. Kinderen moesten me eerder hebben omdat ik wat dikkig was, en vanwege mijn forse kin. Dan noemden ze me cartoonhoofd of ze vergeleken me met Johnny Bravo, of met een van de Daltons. Op een gegeven moment boeiden die opmerkingen me niet meer. Op de mid­delbare school interesseerde me sowieso vrijwel niets meer. Huiswerk maken? Dat deed ik niet. Ik deed niks. Ja, grapjes maken, blowen. Mensen vonden me óf grappig, óf irritant.’’

Koning begon zijn middelbare school op het atheneum, maar zakte trapsgewijs af naar de mavo en werd twee keer van school gestuurd. Toen hij in een ultieme inhaalpoging probeerde havo 4 en 5 in één jaar te doen, zakte hij twee keer voor zijn examen. ,,Toen was mijn vader zo boos en teleur­gesteld dat hij me een dag later op de boot zette naar Guernsey, een Engels eiland voor de Franse kust, waar mijn broer als kok in een hotel werkte. ‘Als je niet wilt leren, ga je maar werken’, zei mijn pa.’’

Het is een periode waarin het gezin Koning op de proef wordt gesteld. Het bedrijf van zijn vader, dat zich toelegde op lang­durig onderhoud van grote kantoorpanden en bedrijven, ging failliet omdat een van zijn werknemers een greep in de kas had gedaan en de benen had genomen.

Wat deed dat met jullie gezin?

,,Het hakte erin. De auto moest weg. Mijn broers en ik moesten van voetbal en hockey. Buren en familie kwamen boodschappen brengen. Uiteindelijk verhuisden we van een villa in Hattem naar de wijk De Groene Steentjes in Zwolle.’’

En ondertussen was zoonlief aan de drugs, begreep ik.

,,Ik heb flink geëxperimenteerd. Hasj, speed, xtc. Ook heel even met coke, maar ik vind dat dat spul mensen naar, egoïstisch en leugenachtig maakt. In de tijd dat ik 4-5 havo in één jaar deed, zat ik in een klas vol misfits. De ouders van klas­genoot Eddie hadden een restaurant in Duitsland en waren er vrijwel nooit. Een vriend van mij had een vuilniszak vol xtc-pillen. Voor de verkoop, maar ook voor eigen gebruik. Stonden we daar weer een nachtje te spacen. We waren gekkies, deden domme dingen, zoals auto’s proberen te jatten. Met een schroevendraaier open­maken, draadjes aan elkaar.’’

Wanneer kwam je weer een beetje op het rechte pad?

,,Dat heeft wel even geduurd, hoor. Na mijn tijd in het hotel waar ook mijn broer werkte, besloot ik toelatingsexamen te doen voor de Vrije Universiteit. Ik wilde meer van mijn leven maken dan alleen in de horeca werken. Ik wilde rechten studeren, zo’n clichéstudie voor als je niet weet wat je wilt worden, maar daarvoor was ik te laat. Dus heb ik eerst een jaar Engels gedaan en daarna bijna twee jaar rechten. Tja, en toen liep ik dus langs Toomler, de comedyclub waar ik eindelijk op mijn plek was, hoewel ik me ook daar soms een buitenbeentje voelde. Misschien omdat ik nog weirder was dan de rest. En ik ben sociaal gewoon niet zo sterk. Ik ben een einzel­gänger.’’

Toch woon je al sinds 2013 samen met Kine Handlykken, wat best bijzonder is voor iemand die zegt in sociaal opzicht geen hoogvlieger te zijn.

,,Wat helpt is dat Kine grappig en supersociaal is. En geduldig.’’

Hoe heb je haar leren kennen?

,,Tien jaar geleden op het Groninger Studenten Cabaret Festival. Kine is de helft van cabaretduo Maartje & Kine, dat daar de finale haalde. Jort Kelder presenteerde het festival, kondigde Maartje & Kine aan als ‘twee vrouwen, en we weten allemaal dat vrouwen niet grappig zijn, tenzij ze heel lelijk zijn’. Dat maakte me zo boos dat ik in de kleedkamer in tien minuten een roast heb geschreven waarin ik Jort met de grond gelijk maakte. Hij nam het sportief op. We zijn inmiddels vrienden. Jort is een bijzondere gast. Hij lijkt raar en afstandelijk, maar is warm, slim en betrokken.’’

Zijn er plannen voor kinderen?

,,Die willen we wel, maar Kine wil nog even wachten. Ze is bang dat zij er alleen voor moet zorgen. Maar ik zou het graag willen. Mijn broers hebben ook allemaal kinderen en daar ben ik gek op.’’

Je bent als einzelgänger ook niet weg te slaan van de talkshowtafels.

,,Dat kan ik ook niet precies rijmen. Ik kan vaak goed overweg met échte mensen. Bij Eva Jinek, Jeroen Pauw en ook Beau van Erven Dorens zie ik dat zij compleet zichzelf zijn. Bij hen voel ik me op mijn gemak. Als mensen zich anders voordoen dan ze zijn, botst het meteen.’’

Je hebt ook nog een verleden als huiscomedian van De Wereld Draait Door.

,,In 2010 werd ik gevraagd of ik de week­afsluiting wilde doen. Een minuut of drie, vier. Dat leek me geweldig, en ik besloot meteen collega’s te bellen of ze mee wilden doen, in een soort pouletje. De reacties vielen tegen. Ze durfden niet, of keken erop neer.’’

Dus ging je alleen.

,,Ik liep over van zelfvertrouwen, vond mezelf helemaal fantastisch. Ik schreef tenslotte teksten voor programma’s als Dit was het nieuws , ik had een column op de radio bij Spijkers met Koppen . En ik was teamcaptain van Doe maar normaal bij BNN, en speelde in Toomler. Dat kon dus niet stuk. Maar Matthijs van Nieuwkerk vond me helemaal niet zo tof. Misschien was ik ook best vervelend, want ik blowde veel in die tijd. En ik was eigenwijs en wilde alles op mijn manier doen. Ik wilde in de uitzending improviseren zonder gerepeteerd te hebben.’’

Waar ging het mis?

,,Ik maakte een extreem grove pedograp over Robert M. die compleet verkeerd viel. Ik weet nog dat ik naast de lange studiotrap van DWDD zat en dat Matthijs langs me omhoogliep zonder me aan te kijken. We hebben elkaar sindsdien nooit meer gesproken. Ik had het kennelijk compleet verneukt en ben nooit meer gebeld.’’

Hoe ging je daarmee om?

,,Daar heb ik wel een tijdje mee gezeten. Het was ook een van de eerste keren dat ik verrot gescholden werd op social media. Dat gebeurt tot op de dag van vandaag.’’

Je show Koning voor de toekomst werd uitgesteld vanwege corona. Hoe zag jouw jaar eruit?

,,Ik heb televisiewerk gedaan, liedjes geschreven, ik heb gewerkt aan een eigen YouTube-kanaal en heb me verdiept in camera- en lichttechniek. Hoe je knipt, monteert. Met collega Sander van Opzee­land ben ik de Knorrepodcast begonnen. Een podcast is een geweldig platform dat je als maker veel vrijheid geeft. Niemand die je zegt wat je moet doen. Geen regisseur of zenderbaas. Ik zie het als een speeltuin waarbij ik niet hoef te vragen of ik alsjeblieft op de wip mag. Ik wil dit ook blijven doen als de theaters weer opengaan en ik weer op tournee mag.’’