De inmiddels 32-jarige Chen kwam in 2003 op zijn vijftiende als vluchteling naar Nederland, nadat zijn ouders waren overleden. Zijn asielaanvraag werd afgewezen; de Immigratie- en Naturalisatie Dienst (IND) twijfelde aan zijn identiteit en stelde dat hij geen gevaar liep bij terugkeer naar zijn geboorteland.

Er werd een vertrektraject gestart, maar pogingen om terug te keren mislukten omdat Chen de benodigde papieren miste.

Jarenlang illegaal door het leven

Het gevolg was dat de jongeman jarenlang als illegaal door het leven ging: hij mocht niet blijven, maar kon ook niet terug naar China.

Al die jaren werd hij bijgestaan door zijn voormalige docent Jan Boonstra en diens echtgenoot Rinske uit Oosterwolde. Samen met hen probeerde hij alles om uit zijn situatie te komen. Hij stuurde tientallen brieven en mails naar China om een geboortebewijs te verkrijgen, ze benaderden mensenrechtenorganisaties, vluchtelingenadvocaten, politici. Het haalde allemaal niks uit. Alles liep vast op het feit dat hij geen paspoort had.

De Chinees, die sinds 2014 geen leefgeld meer kreeg van de Nederlandse overheid, hield zich in leven met een baantje in een Chinese snackbar. Zo’n zestien uur per dag, zes dagen in de week, tegen kost en inwoning en 1,50 euro per uur.

Het Nederlanderschap

De Leeuwarder Courant besteedde twee keer aandacht aan zijn verhaal; in 2014 en in 2019. In het laatste artikel gaven de Boonstra’s aan niet meer te weten wat ze moesten doen om Chen aan het Nederlanderschap te helpen. Toch zetten ze door, en uiteindelijk met resultaat.

Begin maart dit jaar werden ze uitgenodigd voor een hoorzitting bij de IND. ,,We hebben daar een goed gesprek gehad met een van hun medewerkers. Deze persoon vond de toestand van Zhiyang schrijnend.’’ Het gesprek resulteerde in het verlossende bericht: hij mocht blijven.

Vervolgens duurde het nog een half jaar voordat hij zijn ID had. ,,Het wachten was op een foto van hem, en de vingerafdrukken moesten nog gemaakt worden. Ze hadden vergeten hem hiervoor in Zwolle uit te nodigen.’’

Eindelijk toekomst

Zhiyang is opgelucht dat hij eindelijk een toekomst heeft. Hij heeft inmiddels een vast contract voor 38 uur gekregen.

,,Hij vertelde mij dat hij voor het eerst, sinds hij hier is, goed heeft geslapen. Het in slaap vallen was voor hem altijd een emotioneel gebeuren’’, vertelt Jan Boonstra. Ook de Boonstra’s, inmiddels wel wat moegestreden, zeggen zich ,,gelukkig’’ te voelen met de goede afloop. ,,Wat advocaten opgegeven hebben, is ons toch maar mooi even gelukt.’’

De IND gaat nooit in op specifieke zaken. Het enige wat de woordvoerder wil melden is ‘dat aan betrokkene op basis van geldende wet- en regelgeving een verblijfsvergunning is verleend’.

Chun

De zaak vertoont opvallende gelijkenissen met die van Chun uit Groningen. Chun verblijft al de helft van zijn leven in Nederland. Hij mag hier niet blijven, maar kan ook niet terug naar zijn geboorteland China omdat hij niet kan aantonen wie hij zegt te zijn. Nederland ontkent zijn bestaan.