Zorgverzekeraars Achmea, VGZ, CZ en Menzis beleggen gezamenlijk voor 8,5 miljoen in McDonald’s, Kentucky Fried Chicken, Pizza Hut en Burger King. Bijna 10 miljoen Nederlanders zijn bij een van deze vier zorgverzekeringsconcerns verzekerd. Zilveren Kruis (onderdeel van Achmea) is met 5,1 miljoen verzekerden de grootste zorgverzekeraar van Nederland. Onder meer De Friesland en Interpolis zijn onderdeel van dit bedrijf.

Pensioenfondsen

De vijf grootste Nederlandse pensioenfondsen beleggen gezamenlijk 1,3 miljard euro in McDonald’s. Ze steken nog eens 307 miljoen euro in YUM! Brands en YUM! China (van onder meer Kentucky Fried Chicken, Taco Bell en Pizza Hut). In Restaurant Brands International (moederbedrijf van Burger King) investeren de pensioenfondsen tezamen 49 miljoen euro.

De vijf grootste Nederlandse pensioenfondsen zijn ABP, PZFW, PMT, BpfBouw en PME. In totaal nemen 8,8 miljoen mensen deel in een of meer van deze pensioenfondsen.

Verbijsterd

Artsen en andere gezondheidsexpert zijn verbaasd over de beleggingen. ,,Dit is dweilen met de kraan open,” zegt voorzitter Elise Buiting van de Koepel voor Artsen Maatschappij en Gezondheidszorg. ,,Wij zijn dagelijks bezig om ouders te bewegen hun kinderen gezond eten te geven. Dat doen we met een zeer beperkt budget. Fastfoodbedrijven daarentegen geven enorme bedragen uit aan reclames en schreeuwerige winkelruiten om onder meer kinderen te verleiden toch te komen.”

,,Ik ben echt verbijsterd”, zegt directeur Marjon Bachra van JOGG, dat gemeentes helpt om de leefomgeving van kinderen en jongeren gezonder te maken. ,,Wij doen heel hard ons best om jongeren te verleiden de gezonde keuze te maken. En dan hoor je dat uitgerekend zorgverzekeraars en pensioenfondsen gewoon in fastfoodketens investeren. Ik schrik daar van. Met name zorgverzekeraars zouden zich verantwoordelijk moeten voelen voor de gezondheid van hun klanten.”

‘Verkeerd signaal’

Dat zorgverzekeraars investeren in fastfoodketens vindt ook voorzitter van Partnerschap Overgewicht Nederland Liesbeth van Rossum van het Erasmus MC ‘een verkeerd signaal’. ,,Als je in een gezonde toekomst wilt investeren, zou dat niet in fastfood moeten zijn.” Als internist-endocrinoloog en hoogleraar obesitas ziet Van Rossum elke dag mensen met obesitas. ,,Het is voor velen verleidelijker om een hamburger te kopen dan een brood. Dat combineert niet goed om het grote aanbod van ongezond voedsel en vooral ook het laagdrempelige aanbod dicht bij scholen.” Ze vindt dat er ook veel te veel fastfoodketens zijn. ,,Daar moeten we paal en perk aan stellen.”

Dat vindt ook staatssecretaris Van Ooijen van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Wat hem betreft moet er een wet komen die de toename van fastfoodrestaurants en andere snackzaken aan banden legt. Het wetenschappelijk instituut van het CDA pleitte deze week voor een minimumleeftijd voor fastfood.

‘Het is woest ingewikkeld’

Zorgverzekeraars en pensioenfondsen hebben verschillende verklaringen voor hun beleggingen in fastfoodketens. Zo kiest VGZ ervoor ‘om eerst invloed uit te oefenen in de bedrijven waarin ze belegt en op die manier impact te maken op de thema’s gezond, groen en gelijk’. ,,We willen de zorg betaalbaarder en toegankelijker maken, onder andere door farmaceuten aan te spreken op hun gedrag.”

Volgens CZ is het ‘woest ingewikkeld’. ,,De maatschappelijke ontwikkelingen volgen elkaar snel op. Het is telkens opnieuw keuzes afwegen. Fastfood staat nu nog niet op onze uitsluitingenlijst. Bij bedrijven waar we wel in investeren proberen we, ook samen met anderen, invloed uit te oefenen via dialoog en stemmen op aandeelhoudersvergaderingen.”

,,Een keer naar de McDonald’s gaan, is niet meteen ‘verkeerd of ongezond”, laat Menzis in een reactie weten. ,,Hetzelfde geldt voor het af en toe drinken van een glas alcohol.” Wel wordt met McDonalds gedurende een langere periode ‘engagement gevoerd’. „Zo is het bedrijf aangesproken om gezondere producten te ontwikkelen en op de markt te brengen, de betaalbaarheid en toegankelijkheid van voedzaam voedsel te waarborgen en te pleiten voor openbaar beleid dat de gezondheid bevordert.” Achmea wil niet reageren op onze vraag waarom het bedrijf belegt in fastfoodketens.

‘Passieve belegger’

Pensioenfonds Zorg en Welzijn noemt zichzelf ‘een passieve belegger’. ,,We beleggen in een index. Alle bedrijven die daar inzitten, komen ook in onze portefeuille terecht. Behalve als we een betreffend product of sector hebben uitgesloten, zoals tabak, teerzandolie en kolen.” Met een aantal fastfoodbedrijven lopen wel zogenaamde ‘engagement trajecten’ om ze onder druk te zetten om hun gedrag te verbeteren. Maar dat gaat vooral over ontbossing. We spreken fastfoodketens waar we in beleggen dus niet aan op hun ongezonde product. Dit wil niet zeggen dat we dat in de toekomst niet zullen doen.”

Pensioenfonds ABP laat weten dat ze alle bedrijven waarin ze belegt, beoordeelt op risico, rendement, kosten en of ze duurzaam en verantwoord te werk gaan. Daarbij richt ABP zich vooral op grote transities als klimaat en behoud van natuurlijke grondstoffen en biodiversiteit. ,,Een duurzame voedingssector is daarvoor ook van groot belang.”

,,Dat we nu geen specifiek beleid ten aanzien van fastfoodketens hebben, wil niet zeggen dat wij geen rekening houden met gezondheid van mensen”, reageert pensioenfonds PMT. ,,We leveren ook een positieve bijdrage door te investeren in de toegang tot gezondheidszorg en de ontwikkeling van nieuwe medicijnen en medische technologieën.”