Mierau is een van de bijna zeventig vooraanstaande wetenschappers die het kabinet in een open brief oproepen echt werk te gaan maken van het voorkomen van dementie. ,,We wisten natuurlijk al dat je minder ziek wordt als je gezond leeft. Maar nu komen we eindelijk verder dan die algemene waarheid. We kunnen nu ook zeggen: ‘oké, maar wat doe je er dan aan?’’’

In de open brief worden getallen genoemd die te besparen zijn door dementie beter aan te pakken. Het gaat om miljarden euro’s. En er worden maatregelen genoemd. We nemen ze door met Mierau, wetenschappelijk directeur van de Aletta Jacobs School of Public Health.

Artsen mogen ongezond gedrag behandelen

Een van die maatregelen is dat huisartsen hun patiënten nog voor ze ziek worden een behandeling kunnen aanbieden om gezonder te leven. De gecombineerde leefstijlinterventie heet dat. Het wordt al sinds 1 januari vergoed maar in praktijk nog weinig gedaan, maar daar moet nu dan echt verandering in komen. ,,Als je arts zegt dat je moet bewegen of anders moet eten, heeft dat meer effect dan als zomaar iemand dat zegt’’, weet Mierau. ,,Voorheen mochten artsen iemand die rookt pas gaan behandelen als hij echte longschade had opgelopen. Nu kunnen ze al van te voren ingrijpen en iemand bijvoorbeeld naar de diëtist of fysiotherapeut sturen. In die zin is het wel goed om ongezond gedrag meer te medicaliseren. Het is anders te vrijblijvend.’’

Gemeenten maken omgeving gezonder

Zo zouden meer gemeenten in hun ruimtelijke ordening rekening moeten houden met gezonde inrichting van wijken. Meer groen, handiger fietspaden en wandelpaden. ,,Het is toch vreemd dat we in Groningen fors investeren in een topsportcentrum voor FC Groningen en dat pal aan de snelweg leggen’’, zegt Mierau daarover.

Zo blijkt ook dat juist de woonwijken waar meer mensen met een lagere opleiding wonen vaker langs de snelweg of dicht bij een fabriek met ongezonde lucht wonen. Er zijn plannen zoals in de Groninger stadswijk Selwerd om de woonomgeving juist in zulke wijken gezonder te maken.

Meeste lager opgeleiden zijn ook gezond

Door beleidsmakers en wetenschappers wordt vaak gezegd dat alleen hoger opgeleiden profiteren van gezondheidscampagnes. Zij gaan vaker fietsen, wandelen en gezonder eten, terwijl juist in armere wijken mensen vaker ongezond zijn. Daardoor leven mensen met een lagere opleiding korter en lijden ze langer aan ziektes.

,,Maar we vergeten vaak dat de meeste mensen met een lage opleiding juist ook gezond leven’’, betoogt Mierau. ,,Als we te veel focussen op het ongezonde gedrag vergeten we dat juist in die armere gebieden en wijken de meerderheid juist wél gezond leeft.’’

Suikertaks werkt elders in de wereld al

De wetenschappers pleiten voor een suikertaks in Nederland. Uit onderzoek blijkt dat dat werkt. Zo zijn er in Philadelphia en Berkely in de Verenigde Staten en in Catalonië suiker-belastingen ingevoerd, en in mindere mate ook in Chili, Frankrijk en Mexico. Het blijkt dat de consumptie van frisdranken en zoete vruchtensappen daarna daalde.

,,Juist die zoete drankjes bevatten heel veel suiker. Als je mensen kan stimuleren om standaard water te drinken in plaats van zoete frisdrank, dan betekent dat al een flinke bijdrage aan het verminderen van overgewicht.’’