Vrijplaats door Remco van Mulligen: Dorothy Day
‘Wie is Dorothy Day?’ Dat vroeg menigeen zich af toen paus Franciscus haar tijdens zijn bezoek aan de Verenigde Staten noemde als een van de ‘grote Amerikanen’. Ik moest direct juichen, want Day is een van de meest inspirerende rooms-katholieken die ik ken.
Ze begon als niet-gelovige, zeer bevlogen en vooral zeer linkse journaliste en activiste. Moest ze zich nu socialist, communist of anarchist noemen? Ze twijfelde. Geboren in 1897, maakte ze als jonge vrouw de Russische Revolutie bewust mee. Ze interviewde Leon Trotsky. Ze leidde een losbandig leven, liet een abortus plegen en raakte later tot haar grote vreugde weer zwanger.
Op dat moment kwam het geloof haar leven binnen. Ze ging bidden, bijbellezen, missen bezoeken. Dat viel niet lekker in haar omgeving. Onder communisten was atheïsme de norm. Ook de vader van haar dochter Tamar snapte weinig van haar bekering.
Het mooie van Days bekering is dat de kennismaking met Christus haar hele leven in een ander licht zette, terwijl ze tegelijk dezelfde persoon bleef. Ze streed ook na haar toetreding tot de Rooms-Katholieke Kerk voor de arbeiders, de armen en de kwetsbaren. Ze stond aan de basis van The Catholic Worker, de rooms-katholieke arbeidersbeweging in de VS. Ze was hoofdredacteur van de gelijknamige krant, vanaf de oprichting in 1933 tot aan haar dood in 1980. Ze streed voor vrouwenkiesrecht en deed mee aan acties van burgerlijke ongehoorzaamheid. Daardoor belandde ze diverse malen in de gevangenis.
Day worstelde met die bij vlagen toch wel heel rechtse kerk. Zeker in de jaren dertig, toen de katholieke kerk het fascistische regime van Franco in Spanje steunde, dat streed tegen de communisten. De catholics en de workers stonden tegenover elkaar.
Ook al stelde de kerk zich vaak in dienst van de rijken, zelf zag Day geen tegenstrijd tussen haar katholieke geloof en haar inzet voor de kwetsbaren. Ze legt aan de hand van de geboorte van haar dochter uit dat het de vreugde was die haar bij de kerk bracht: ‘Wat is de vreugde een sterke kracht! Toen ik in het verleden ongelukkig was en berouw had, keerde ik me tot God, maar pas mijn vreugde bij het krijgen van een kind maakte dat ik iets definitiefs wilde doen. Ik wilde dat Tamar een manier van leven en vorming kreeg. Ik vond dat “horen” bij een kerk in haar leven die orde zou brengen die ik in het mijne heb gemist. Had ik gevonden dat communisme het antwoord gaf op mijn behoefte aan een doel, een motief, een weg om te bewandelen, dan was ik gebleven zoals ik was. Maar ik vond dat alleen het geloof in Christus dit antwoord kon geven. De Bergrede beantwoordt alle vragen over hoe je God en je naaste lief moet hebben. Ik wist weinig over de sacramenten, maar toch geloofde ik dat Tamar zonder deze niet katholiek zou zijn.’
mentaliteit
De laatste tijd hebben diverse mensen, los van elkaar, me gewezen op de radicaliteit van Jezus. Waarom kwam de rijke man niet in de hemel, maar de arme Lazarus wel? Dat vroeg de econoom Tomas Sedlacek me. Uit de Bijbel weten we daarover slechts één ding: omdat de rijke man rijk was en Lazarus arm. Zijn wij gered door geloof alleen? Of kan puur en alleen armoede ons ook redden?
Het activisme van Dorothy Day inspireert omdat het in een diep orthodox geloof was ingebed. Haar Catholic Worker wilde een goedkope krant zijn. De redacteuren werkten onbetaald. Een van de belangrijkste taken van de journalistiek is ervoor te waken dat de machtigen de kwetsbaren niet vermorzelen. Die mentaliteit, belichaamd door Day, is voor mij als journalist een grote inspiratie.
Day vroeg zich ooit af: als Jezus nu zou leven, zou Hij dan in een chic gebouw een comfortabel verwarmd kantoor hebben? Of zou hij op straat staan, tussen de armen en kwetsbaren? Het antwoord is makkelijk gegeven. Hierin Christus navolgen is veel ingewikkelder.
