Eerste Centrum Geweld tegen Vrouwen in Pakistan krijgt navolging

Bloedende neuzen, snijwonden, gebroken ribben, gezichten vol blauwe plekken en gezwollen ogen, het zijn sporen van brutaliteiten tegen vrouwen die Sana Jawed (30) al tien jaar dagelijks ziet passeren.

“Je geraakt de fysieke en psychologische gevolgen van vrouwenmishandeling nooit gewoon”, zegt de kersverse manager van het nieuwe en ultramoderne Centrum Geweld tegen Vrouwen (VAWC) in Multan, de op vijf na grootste stad van Pakistan in het zuiden van de provincie Punjab. Voor ze deze baan opnam, werkte Jawed voor de vrouwenafdeling van het Departement Welzijn van de overheid in Punjab.

Verkrachting en eremoord

Een opiniepeiling van Thomson Reuters Foundation uit 2011 wees Pakistan aan als een van de drie gevaarlijkste landen ter wereld voor vrouwen. Geweld tegen vrouwen, van verkrachting tot eremoord, is hier dagelijkse kost. De twee andere landen zijn Afghanistan en de Democratische Republiek Congo.

Op de gendergelijkheidsindex staat Pakistan op de op een na laagste plaats (143e van 144 landen). Een recentere veiligheidsindex van het Georgetown Institute for Women, Peace and Security zet Pakistan op de vierde plaats van de meest onveilige landen voor vrouwen om er te wonen. 

Het gloednieuwe VAWC is opgestart in landelijk gebied, een streek waar het bijzonder gevaarlijk is voor vrouwen. Ze worden hier slechter behandeld dan vee. Het is de regio die ooit het wereldnieuws haalde na de groepsverkrachting van Mukhtaran Mai (de vrouw werd door zes mannen verkracht in een erezaak tussen verschillende clans).

In tegenstelling tot wat gebruikelijk is, pleegde de jonge vrouw geen zelfmoord na haar verkrachting maar trok ze naar het gerecht. Na negen jaar van onophoudelijke strijd van Mai werden uiteindelijk vijf van de zes beklaagden vrijgesproken.

Geen schoenen voor vrouwen

“In sommige dorpen mochten vrouwen tot voor kort geen schoenen dragen”, zegt Jawed. “Dat betekende dat ze zich slechts moeizaam konden verplaatsen in het dorp. Mocht dat wel het geval zijn, zouden ze zich vrijer en zelfzekerder gaan voelen, en wie weet ook wel een mening krijgen over de dingen. Dat was iets wat mannen toch vooral niet wilden laten gebeuren”, zegt ze.

Vrouwen worden gebruikt als ruilmiddel of om familievetes te regelen, vertelt Jawed. Ze leven in constante angst voor een gedwongen huwelijk of om gestraft te worden als ze een huwelijksaanzoek afwijzen. Zelfs getrouwd vinden ze vaak geen rust of respect in hun huizen omdat ze voor de minste provocatie gestraft kunnen worden door de man.

“Ik heb vrouwen gezien met ernstige brandwonden in het gezicht omdat ze gloeiende thee naar hen kregen gegooid”, zegt Jawed.

“Maar we staan op een kantelpunt. Mannen zullen hun brutale manier van omgaan met vrouwen moeten herzien of anders staan hen zelf ernstige straffen te wachten.” 

Naleving wet streng gecontroleerd

De regering van Punjab heeft in 2016 een baanbrekende wet opgesteld om vrouwen beter te beschermen. In tegenstelling tot eerdere wetten gaat deze Wet tegen Geweld tegen Vrouwen hand in hand met een mechanisme dat de strikte naleving ervan controleert.

Een van de maatregelen daartoe is de oprichting van het VAWC in Multan door de regering van Punjab. Het centrum opende de deuren in maart van dit jaar en voorziet in legale, medische en psychologische ondersteuning aan slachtoffers. 

“Het was een bewuste keuze om het eerste centrum hier te openen omdat vrouwen in deze regio het meest kwetsbaar zijn en de meeste agressie tegen vrouwen hier plaatsvindt”, zegt Salman Sufi, die in naam van de overheid het centrum mee heeft opgestart.

“Tijdens de eerste zes maanden hebben we meer dan 1000 gevallen behandeld uit Multan alleen al”, zegt hij.

Volgens gegevens van de Aurat Foundation zijn in de provincie Punjab in 2017 al 5979 meldingen van geweld gerapporteerd. 178 vrouwen stierven door eremoord, 1086 werden slachtoffer van verkrachting of groepsverkrachting en 1626 vrouwen werden gekidnapt.

“Onze 1000 meldingen zijn slechts het topje van de ijsberg”, zegt Sufi, die onlangs geëerd werd voor zijn inzet voor vrouwen met de Voices of Solidarity Award 2017 van de organisatie Vital Voices Global Partnership, opgericht door onder meer Hillary Clinton.

In maart 2018 zullen drie extra centra worden geopend in andere grote steden van Punjab, waaronder Lahore, Faisalabad en Rawalpindi.

“Het idee is om uiteindelijk een centrum te hebben in elk district van de verschillende provincies van het land”, zegt Sufi.

Woede van het parlement

“Met een VAWC voorzien we in een politiekantoor, medisch centrum, forensisch lab, legaal adviesbureau en psychologisch opvangcentrum onder één dak”, zegt Jawed.

“Deze aanpak is ideaal zodat vrouwen niet van de ene naar de andere dienst moeten lopen om geholpen te worden”, zegt Sheraz Ahmed van de ngo War Against Rape, die onder meer aanklaagt hoe het er voor vrouwen aan toe gaat in politiekantoren en ziekenhuizen als ze geweldpleging komen aangeven. “Het zal hen aansporen om sneller aangifte te doen in een vrouwvriendelijke omgeving.”

Toch moet er nog veel gebeuren om de houding ten opzichte van vrouwen wezenlijk te veranderen, zegt Zohra Yusuf van de Pakistaanse Commissie voor Mensenrechten. “Geweld tegen vrouwen vindt nog steeds op grote schaal plaats.”

Toen de wet ter bescherming van vrouwen in 2016 aan het parlement werd voorgesteld, waren religieus-politieke partijen woedend. Volgens hen was de wet “in strijd met de islam”. Velen vonden de wet een belediging van het mannelijke ego en vreesden dat hij families zou doen uiteenvallen.

“Koppel daaraan nog de vrouwenhaat in administratie en gerecht en je weet dat we nog veel werk voor de boeg hebben”, concludeert Yusuf.