Het syndroom van Procrustes: doe het goed maar niet beter dan ik

Het syndroom van Procrustes: doe het goed maar niet beter dan ik
Valeria Sabater

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 27 december, 2022

Het syndroom van Procrustes houdt in dat mensen neerkijken op iedereen die getalenteerder of vaardiger is dan hen. Ze discrimineren hen en vallen hen zelfs lastig.

Er zijn mensen die nooit vooruitgang maken of anderen vooruitgang laten maken. Gefrustreerd zijn ze, zich beter voordoend en een en al chaotisch.

Misschien heb je een naam in gedachten. We moeten ook toevoegen dat deze karikatuur – helaas wel bestaand – een grote inspiratiebron voor verschillende boeken en films is geweest.

Ze zijn, in andere woorden, de klassieke antagonist. Op ons werk, in de klas en in onze familie. En we hebben het dan niet alleen over een “klimmer” zijn.

Procustes:
“Als je te lang bent zal ik je voeten afhakken.
Als je bewijst beter dan mij te zijn, dan zal ik je hoofd afhakken.”

– Griekse mythe –

Ook al zal je het syndroom van Procrustes in geen enkel diagnostisch boek vinden en heeft het geen medische basis, vat het perfect samen wat psychologen “ellebogengedrag” noemen. Dat wil zeggen: het elimineren van de meest briljante mensen op een vijandige manier en het wegwerken van de slimste persoon puur uit intolerantie en ego. Want voor hen is er niets erger dan op een of andere manier te worden overtroffen, hoe klein ook.

De mythe van Procrustes

Ook al is deze mythe niet heel bekend, is het ongetwijfeld een van de somberste en meest verschrikkelijke. Volgens de Griekse mythologie was het karakter een herbergier die een taverne runde in de hoogste heuvels van Attica.

Hij bood daar ook accommodatie aan aan reizigers. Maar onder dit vriendelijke dak dat rust en comfort bracht, lag er een akelig geheim verborgen.

Procrustes had een bed waar hij reizigers uitnodigende om tot rust te komen. ‘s Nachts, wanneer ze sliepen, knevelde hij ze en bond hij ze vast.

Als het slachtoffer langer was en zijn voeten, handen of hoofd uit het bed staken, ging Procrustes door met deze af te hakken. Als de persoon kleiner was, brak hij hun botten zodat ze de juiste grootte zouden krijgen.

Dit donkere karakter voerde zijn griezelige acties jarenlang uit totdat een zeer speciale man zijn herberg bezocht: Theseus. 

Zoals we al weten verkreeg deze held faam door de Minotaurus van het eiland Kreta te verslaan en voor het worden van de koning van Athene.

Ze zeggen dat toen Theseus erachter kwam wat deze sadist ‘s nachts uitspookte hij besloot om Procrustes een koekje van eigen deeg te geven.

Dat is waarom we nu de uitspraak hebben: wees voorzichtig met mensen die vinden dat jouw opinies niet overeenkomen met die van hun of als ze zien dat je als slimmer dan hen bent, want ze zullen je in het bed van Procrustes stoppen.

Hoe gedragen mensen met het Procrustes-syndroom zich?

Hoe gedragen mensen met het syndroom van Procrustes zich?

Er bestaat geen twijfel over het feit dat in ons dagelijks leven niemand zich met hetzelfde geweld als Procrustes gedraagt. Maar wat we wel zien is dezelfde verborgen agressiviteit – in sport, de politiek, zakenwereld, etc.

We weten natuurlijk allemaal dat mensen die de hoogste posities in een organisatie hebben niet altijd de meest capabele of gekwalificeerde mensen zijn.

Dus wanneer een briljant, proactief of creatief persoon in staat is hen te verslaan, gebruiken ze hun verschrikkelijke technieken om hen uit te schakelen, te vernederen en hen in een hoek te zetten waar ze geen ‘bedreiging’ meer vormen.

Karakteristieken van mensen met het syndroom van Procrustes

  • Er zijn mensen die met een constante frustratie leven of met een gevoel van geen controle hebben.
  • Een extreem laag, of uitzonderlijk hoog zelfvertrouwen.
  • Ze zijn emotioneel erg gevoelig. Als ze ziet dat iemand iets heel goed doet, zullen ze het zien als een serieuze belediging.
  • Ook proberen ze ons het idee “te verkopen” dat ze erg empathisch zijn, een teamspeler. Maar in werkelijkheid is het gewoon en groot ego en een rigide, extreem vijandig gedachtegoed.
  • Ze zullen alles monopoliseren. Hun competitiviteit heeft slechts één doel: om beter te zijn dan iedereen om hen heen.
  • Angst voor verandering. Dit komt vaak voor in traditionele business-modellen.
  • Ze vellen ook irrationele oordelen. Als we bijvoorbeeld iets op werk doen waarvan het bedrijf van zou kunnen profiteren, zullen ze het zien als een fout, een totaal nutteloos idee.

Een persoon met het syndroom van Procrustes gebruikt al zijn energie om de vaardigheden van andere mensen te limiteren. Het zijn killers van dromen en hoop, psychologische manipulatoren en meesters van verborgen agressie.

Tenslotte moeten we ook toevoegen dat ze mensen manipuleren of hun vertrouwen misbruiken om een ‘einde te maken’ aan succesvolle mensen.

Laat je niet bespelen door mensen met het Procrustes-syndroom

Laat je niet opsluiten door mensen met het syndroom van Procrustes

Wanneer we omringd zijn door moeilijke mensen is het het beste om altijd ‘ze eerst te leren begrijpen en daarna hen te managen’.

“Ieder mens zal uitblinken in honderden onverwachte talenten en vaardigheden simpelweg door het krijgen van de mogelijkheid om dit te doen.”
– Doris Lessing-

Wanneer het gaat om de ergste gevallen van het syndroom van Procrustes is het het beste om jezelf te distantiëren. Onthoud dat talent niet goed samengaat met bedreigingen of rigide en beschadigende macht.

“Ellebogengedrag” gaat veel verder dan simpele competitie. Wanneer het verandert in een aanval, wanneer je baas of broer er alles aan doet om je te vernederen en te verslaan, sluit dan de deur.

Tenslotte raden we je aan om op zoek te gaan naar plekken en mensen die jou je vleugels laat uitslaan.

Laat je nooit gek maken door de Procrustes in jouw leven. We zijn allemaal geboren om uit te blinken, op wat manier dan ook. Laten we het omarmen en een plek vinden waarin we kunnen bloeien. 


Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.