In 2004 maakte Nederland kennis met Het Nieuwe Rijden. Moderne tied’n, tied veur ‘t neie ried’n, klonk het op de tonen van een countrymuziekje in de tv-spotjes. Met de jongens van Doeks ‘uut Hasselt County’ in de hoofdrol. Gebaseerd op The Dukes of Hazzard, een hilarische tv-serie uit de jaren ‘70 waarin de neven Bo en Luke Duke wilde capriolen uithalen met hun auto General Lee.

Een knaloranje Dodge Charger RT uit 1969. De neven, met op de achterbank nichtje Daisy, worden altijd (en altijd vergeefs) op de huid gezeten door sheriff Rosco P. Coltrane, rechterhand van de regionale alleenheerser Boss Hogg. Naar verluidt waren voor de serie de Dodges niet aan te slepen, want er sneuvelde nog wel eens een voertuig.

Wilde haren

De jongens van Doeks waren hun wilde haren reeds kwijt. In hun keurige en brave Opel Astra, weliswaar knaloranje én met het getal ‘02’ op de deuren (als The General 2.0) hadden ze Het Nieuwe Rijden ontdekt. Skaakel’n, klonk het zodra de teller 2500 toeren aantikte. Vijftig in z’n vier, was de boodschap. En hoe ist mit de baandjes, informeerde de Hasselter Daisy.

 De ene Doeks voelde aan de buik van de ander en antwoordde: ,,Beetie sláp.’’ En bij het tankstation waar ze eerder dagelijks kwamen, was het een dooie boel. ‘’Volgooien’’, vroeg de oude pompbediende hoopvol. ,,Ja, zwart mit suuker.’’ Bulderend gelach volgde.

De tijd van de jongens van Doeks lijkt ver achter ons te liggen. Maar met de energietransitie die volop gaande is, is HNR wellicht actueler dan ooit. Net als bij het verduurzamen van een huis begint autorijden met besparen. Minder verbruik is minder schadelijke uitstoot. En dat zal nog wel even zo blijven, want elektrische auto’s zijn voor de meeste mensen nog onbetaalbaar.

Nog afgezien van de vraag of elektrisch rijden hét ei van Columbus is. Of wordt het toch waterstof? En: zijn er voldoende laadpalen? In het verlengde daarvan: is er voldoende duurzaam opgewekte elektriciteit beschikbaar om de auto’s mee vol te gooien? Iets met capaciteit en het elektriciteitsnetwerk... Obstakels genoeg.

Bijspijkercursus

Eigenlijk zou iedereen bij de aanschaf van een nieuwe (of nieuwere!) auto HNR-bijspijkercursus moeten volgen, betoogt Wouter van Veldhuizen. En dat zegt de accountmanager van het Nederlands Instituut voor Verkeersveiligheid (NIV) niet alleen voor het welzijn van zijn organisatie. ,,Ik heb mijn rijbewijs gehaald in een auto met vier versnellingen, zonder al te veel toeters en bellen. Door de jaren heen is er op technisch gebied zoveel veranderd, dat je daar je rijstijl op moet aanpassen.’’

Vlot schakelen maar ook tijdig het gas loslaten en de auto laten uitrollen, zijn kernbegrippen die niet zijn veranderd. ,,Wat je wilt, is zo snel mogelijk een constante snelheid van bijvoorbeeld 80, 100 of, indien mogelijk, 130 kilometer per uur bereiken. Bij een constante snelheid rijdt de auto, mits die in de juiste versnelling staat, het zuinigst. Dus je moet ook zeker niet te langzaam optrekken en schakelen.’’

Het licht staat op rood, van ‘t gas die poot, was het advies van de jongens van Doek. Ook dat geldt nog steeds. ,,Als je een stoplicht of afslag nadert, kun je de auto gewoon laten uitrollen. Maar doe dat niet drie kilometer voor de afslag. Hoe zuinig je ook wilt rijden, de verkeersveiligheid staat voorop.

Bovendien loop je het risico dat je weer gas moet bijgeven om het einde van de afslag te halen en dan is het effect weg. En probeer zoveel mogelijk te voorkomen, dat je echt stil komt te staan. Bij het optrekken vanuit stilstand gebruikt de auto de meeste brandstof. Rustig laten uitrollen en dan afslaan of bijvoorbeeld de rotonde oprijden.’’

Want daar komt nog iets bij: ,,Elke keer als je remt, gooi je energie in de prullenbak. Behalve dan bij bepaalde elektrische of hybride auto’s, die bij het remmen elektriciteit opwekken en in de accu opslaan. En zo dus de actieradius vergroten.’’ Nog meer energievretertjes: ,,Is het nodig de achterruitverwarming aan te hebben? Zou ja, zet ‘m dan ook weer tijdig uit.

Met het raampje open

Airco is ook zo’n verhaal. Moet die de hele tijd aan staan? Veel mensen rijden met het raampje open. Lekker frisse lucht. Maar een open raam, ook al is het maar een beetje, is een echte windhapper. Doet de aerodynamica van de auto teniet. Veel mensen zetten al ruim voor de wintersport de skibox op het dak en laten die bak na de vakantie nog een tijdje zitten. Staat wel interessant, maar zo’n skibox vreet energie. Echt wel drie tot vier procent extra.’’

Het NIV van Van Veldhuizen trainde medewerkers van Drentse bedrijven, die voor hun werk achter het stuur zitten, in opdracht van de provincie Drenthe. ,,Van die regeling is heel veel gebruik gemaakt. Niet onlogisch, want 5 tot 10 procent besparen op de brandstof is heel makkelijk haalbaar. We kennen zelfs voorbeelden van besparingen van dik 20 procent. Tel uit je winst op jaarbasis. Harde cijfers hebben we niet, maar het is niet meer dan logisch dat een bewuster rijgedrag ook leidt tot minder onderhoudskosten en minder schades.’’

Bijkomend voordeel: ,,Professionele weggebruikers nemen na een cursus hun nieuwe rijgedrag mee naar huis.’’

Het besturen van een elektrische of hybride auto vraagt op punten om een aangepaste rijstijl om zoveel mogelijk kilometers uit het accupakket te persen. Wel gedoseerd ‘gas’ geven, maar afhankelijk van het type moet er juist ook worden geremd, beaamt ook Jan-Willem Lambregtse van Prodrive Academy, ook een organisatie die zich richt op duurzaam- en veiligheidstrainingen.

,,Maar dat remmen hoef je bij sommige automerken nauwelijks nog zelf te doen. Dat doet de auto voor je. De elektromotor wekt zodoende stroom op die in de accu wordt opgeslagen.’’

Bomvol systemen

Elektrisch auto’s zitten doorgaans bomvol systemen die gericht zijn op veilig en zuinig rijden. Waar het volgens Lambregtse vooral om gaat, is dat de bestuurder meer aan de weet komt over zijn of haar voertuig. Dat begint al bij het zware accupakket, waardoor de auto anders op de weg ligt. En dat de actieradius van de auto in de winter, als het kouder is, een stuk minder is dan in de warmere jaargetijden.

Het zogeheten Advanced Driver Assistant System (ADAS) is bedoeld om de bestuurder, zolang de auto nog niet alles zelf doet, te helpen. Te ondersteunen.

,,Dit systeem houdt de auto tussen de lijntjes, houdt voldoende afstand en grijpt in als de auto voor je te dicht nadert. Er zijn veel mensen die deze systemen uitschakelen, omdat ze het irritant en vervelend vinden. Niet doen! Het zijn hulpmiddelen om veiliger deel te nemen aan het verkeer en de auto presteert niet optimaal als de systemen op uit staan. Maar dan moet je wel weten wat ze doen en waarom. We maken geregeld mee dat mensen hun elektrische auto maar een onding vinden en na een training kunnen lezen en schrijven met het voertuig.’’

Wat bij ‘elektrische rijders’ ook vaak voorkomt: onrust in het hoofd. Stress. Haal ik mijn eindbestemming, waar kan ik laden? Onnodig, stelt Lambregtse. ,,Gebruik het uitgebreide navigatiesysteem. Dat berekent waar je kunt en soms móét laden. Je kunt nog zover rijden, maar dan moet je daar of daar wel laden. Dan stop je bij het laadpunt en na vijftien of twintig minuten kun je weer verder. Als je het navigatiesysteem voorafgaand aan de rit inschakelt, berekent het precies hoe lang de rit, inclusief laadpauze, duurt. Heerlijk.’’

In vergelijking met benzine- en zeker dieselauto’s is de actieradius van de elektrische voertuigen beperkt. Lambregtse fronst zijn wenkbrauwen. ,,Beperkt? Hoe vaak rij je duizend kilometer op een dag? Voor de meeste mensen is het echt hooguit 250 kilometer op een dag. Als je ‘s morgens met een volle accu van huis gaat, is dat makkelijk te doen. En wie bewust met zijn auto omgaat, kan de actieradius zomaar met 20 procent verruimen. ‘s Avonds of ‘s nachts zet je de auto aan de lader, heb je geen tijdverlies, en ‘s morgens ga je weer met een volle ‘tank’ van huis.’’

Het aanleren van een veilige en duurzame rijtechniek is volgens Lambregtse te vergelijken met afvallen: ,,Gewicht verliezen is één, maar op gewicht blijven is toch een ander verhaal.’’