Direct naar artikelinhoud

In deze koffietent bestelt u een cappuccino in gebarentaal

In gebarentaal een bestelling opnemen, dat kan prima. De hoge werkloosheid onder slechthorenden is nergens voor nodig.

De barista's in de Amsterdamse Sign Language Coffee Bar communiceren met gebaren.Beeld Auéllie Geurts

In de Sign Language Coffee Bar zet de barista een cappuccino voor je neus als je een gebaar maakt alsof je een capuchon opzet. In deze net geopende koffietent in Amsterdam werken uitsluitend doven en slechthorenden. Mensen die volgens oprichter Sandra Ballij nog veel te vaak onterecht als arbeidsongeschikt worden gezien en daarom werkloos zijn.

Ballij is niet alleen de grondlegger van de koffiebar, maar ook van het bureau Ctalents, dat mensen met een auditieve of visuele beperking aan werkgevers koppelt. Eerder begon Ballij al Ctaste, een in duisternis gehuld restaurant waar de bediening bestaat uit blinden en slechtzienden.

Werkloosheid

Op een scherm naast de toonbank in de koffiebar kunnen klanten zien met welk gebaar ze wat kunnen bestellen. Twee handen op elkaar van links naar rechts bewegen, een beetje zoals een vis in het water, is bijvoorbeeld het gebaar voor een tosti. 'Kopjes koffie verkopen is leuk, maar we willen vooral iets doen aan de hoge werkloosheid onder doven', zegt medeoprichter Bas de Ruiter.

Niemand weet precies hoeveel doven en slechthorenden werkloos zijn, omdat arbeidsbeperkingen uit privacyoverwegingen niet worden gecategoriseerd. Uit CBS-cijfers blijkt dat in 2015 ruim 180.000 Nederlanders tussen de 20 en 65 jaar een gehoorbeperking hadden. Van die groep had 14 procent geen betaald werk. Ter vergelijking: van de Nederlandse beroepsbevolking tussen de 20 en 65 jaar in 2015 was 6 procent werkloos. Grow2Work, een project van de belangenorganisaties voor doven en slechthorenden, voerde in 2015 een online-enquête uit onder deze groep. Ruim de helft van de respondenten zei werkloos te zijn.

12.000 banen moeten er in 2026 zijn voor mensen met een beperking die niet zelfstandig het minimumloon kunnen verdienen. Dat hebben werkgevers in 2013 afgesproken. 100.000 van die banen komen in het bedrijfsleven, 25.000 bij de overheid.

Kopjes koffie verkopen is leuk, maar we willen vooral iets doen aan de hoge werkloosheid onder doven
Medeoprichter Bas de Ruiter

Vooroordelen

Veel doven en slechthorenden moeten opboksen tegen vooroordelen en hebben te weinig werkervaring om te kunnen concurreren met andere sollicitanten, schrijft de vereniging Dovenschap. Uit een recent rapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau blijkt dat de helft van de Nederlandse bedrijven niet van plan is mensen met een beperking in dienst te nemen.

'Onbekendheid bij werkgevers is het grootste probleem', zegt Ine Klosters, projectleider bij Grow2Work. Ze legt uit dat veel werkgevers nog nooit een doof iemand hebben gesproken en niet weten welke aanpassingen op de werkplek nodig en beschikbaar zijn. Ze vinden het gemakkelijker iemand zonder beperking aan te nemen. 'Sinds de economie aantrekt, heb ik de arbeidssituatie van mensen met een gehoorbeperking niet zien verbeteren,' aldus Klosters.

Vooroordelen
Beeld Aurélie Geurts
Sinds de economie aantrekt, heb ik de arbeidssituatie van mensen met een gehoorbeperking niet zien verbeteren
Ine Klosters, projectleider Grow2Work

Hulpmiddelen

'Ik hoor vaak uitspraken als 'een blinde of dove werkt zeker voor de helft van het minimumloon?'', zegt Ballij. 'Iemand die blind of doof is, heeft een normaal verstand. Velen willen niet naar een sociale werkplaats. Zij willen een normale baan en een normaal salaris.' Door werkgevers te vertellen welke hulpmiddelen er allemaal zijn om dove en blinde werknemers bij hun werk te helpen, probeert Ballij dit onbegrip weg te nemen. 'De techniek heeft grote sprongen gemaakt, maar werkgevers zijn daarin niet meegegroeid', zegt ze. Het UWV vergoedt de meeste aanpassingen aan de werkplek.

Restaurant Ctaste geeft door de totale duisternis een indruk van het leven als blinde. De Sign Language Coffee Bar verwelkomt gasten in de wereld van doven, maar probeert vooral de drempel om contact te leggen met doven te verlagen. 'Er is te weinig interactie tussen horende en dove mensen', zegt deeltijdbarista Casper Onvlee. Als hij in een restaurant met zijn tafelgenoot in gebarentaal praat, worden zij meestal aangegaapt, vertelt hij.

Hulpmiddelen
Beeld Aurélie Geurts
Er is te weinig interactie tussen horende en dove mensen
Barista Casper Onvlee

Afgewezen

Fatima El Khayati geeft hypotheekadvies bij ABN Amro. Ze is doof en was na haar studie commerciële economie twee jaar werkloos. 'Ik werd bijna overal afgewezen.' Ze vermeldde in schriftelijke sollicitaties niet dat ze doof was, omdat ze bang was anders bij voorbaat kansloos te zijn. 'Als ik dan op gesprek mocht komen, kwam mijn doofheid natuurlijk snel aan het licht en werd ik alsnog niet aangenomen.'

Ctalents koppelde El Khayati uiteindelijk aan ABN Amro, waar zij nu hypotheekadvies geeft in gebarentaal. El Khayati wilde absoluut geen 'beschutte' werkplek. 'Ik wil juist laten zien dat dove mensen alles kunnen.' Met haar bankcollega's praat ze in beginnersgebarentaal. Bij belangrijke vergaderingen staat een doventolk haar bij, 'zodat ik zeker weet dat ik alles goed begrijp.'

Afgewezen
Beeld Aurélie Geurts
Ik wil juist laten zien dat dove mensen alles kunnen
Hypotheekadviseur Fatima El Khayati