,,Het is inderdaad bar en bar droog’’, zegt akkerbouwer Boelo Tijdens uit Nieuw-Beerta. ,,In de zware klei van het Oldambt zitten momenteel enorme scheuren. En je ziet het ook aan de gewassen. Die smachten naar water.’’

Met de wintergranen en winterveldbonen die hij vorig jaar oktober heeft gezaaid valt het nog mee. Hoewel een beetje armetierig, zijn die door de natte winter inmiddels voldoende geworteld. Zijn uien, bieten en zomerveldbonen zijn er veel slechter aan toe.

‘Uniek voor deze streek’

Tijdens: ,,De afgelopen twee jaren waren ook droog, maar toen kregen we de gewassen in het voorjaar zonder beregening tenminste nog aan de praat. Nu nauwelijks. Dat is uniek voor deze streek. Dat heeft zelfs mijn vader, die veertig jaar boer is geweest, nooit meegemaakt. En het gaat zo voort. Af en toe komt er een druppel uit de hemel, maar het is lang niet genoeg.’’

Het is historisch droog, bevestigt Keimpe van der Heide van de Nederlandse Akkerbouw Vakbond. ,,Het neerslagtekort in deze periode van het jaar is groter dan ooit. Dat geldt voor het hele land, maar op oostelijke zandgronden is de situatie het ergst. Vooral vroege aardappelen hebben er last van. Boeren zijn dag en nacht aan het beregenen. Op veel plekken kan dat nog met oppervlaktewater, hoewel sommige waterschappen in het zuiden van het land dat al hebben verboden.’’

Plat gebeld

Boeren en andere grondeigenaren moeten bij de waterschappen een melding doen als ze willen beregenen. Noorderzijlvest kreeg in maart 2 meldingen, in april 99 en tot vorige week in mei 29. Van een sproeiverbod is nog geen sprake, maar in de praktijk kan het wel zo zijn dat sommige grondeigenaren niet in staat zijn om te beregenen. Dat is vooral op de Hondsrug het geval.

Dat er overal wordt beregend merken ook de mechanisatiebedrijven. Bij Wasse in Hijken is het de laatste paar jaar drukker dan ooit. Maar dit voorjaar spant de kroon. Eigenaar Jan Wasse wordt platgebeld. ,,Zelfs veeboeren kopen nu beregeningsmachines om grasland te besproeien. Dat is nieuw.’’

‘Duizendjes vliegen de deur uit’

Ook akkerbouwer Tijdens wil wellicht op termijn zo’n machine aanschaffen. ,,Je kunt er eentje huren van een loonwerker, maar dan vliegen de duizendjes de deur uit. Aan de andere kant kan hij hier bij normale weersomstandigheden een aantal jaren ongebruikt in de schuur staan.’’

De aanschaf van zo’n machine is voor boeren ook een forse investering. Ze kosten volgens Wasse tussen de 35.000 en 80.000 euro. Op grasland kunnen de slangen die worden afgerold van haspels tot een kilometer lang zijn, op akkerland tot 700 meter.

Fabrieken draaien overuren

Zelfs in coronatijd draaien de fabrieken in Oostenrijk en Italië overuren, zegt Wasse. De levertijd van beregeningsmachines wordt steeds langer. ,,Het is niet alleen bij ons droog, maar in de hele wereld. De machines komen mondjesmaat binnen. Als er een komt, is ie zo verkocht.’’

Sommige gewassen, zoals pootaardappelen, kunnen niet met oppervlaktewater worden beregend. ,,Anders ontstaan er ziektes’’, legt Van der Heide uit. Die percelen kunnen alleen met grondwater worden besproeid. Daarvoor worden putten in de bodem geslagen tot wel honderd meter diepte.

Keiharde grond

Akkerbouwer Tijdens gaat zijn percelen straks ook weer voor een tweede keer beregenen. Veel van zijn collega-boeren in het Oldambt hebben dat volgens hem al gedaan. ,,Probleem is wel dat het water door de keiharde grond snel wegstroomt naar de sloten. Dan heb je er weinig aan.’’

Volgens Van der Heide kun je nog niet spreken van naderende misoogsten. Maar veel boeren beginnen zich wel zorgen te maken over de toekomst. Zeker nu er de komende twee weken zonnig en droog weer wordt verwacht. ,,De eerste regionale droogte-overleggen tussen de provincie, de waterschappen en de landbouwsector zijn al opgestart.’’

‘Weer lastig te voorspellen’

Tijdens maakt zich er vooralsnog niet druk om. ,,Je kunt er toch niks aan doen. Het kan ook zo maar gebeuren dat er over een poosje wel veel regen valt en dat we in juni constateren dat het erg nat is op het land. Het weer blijft lastig te voorspellen. Alles is mogelijk.’’