Verhoeff is woensdagavond in zijn woonplaats Amsterdam overleden aan complicaties bij de behandeling tegen prostaatkanker. ,,We schrokken van het bericht’’, zegt Jacqueline Schrijver van Film in Friesland, waar het festival onder valt. Verhoeff was vaak op het festival te vinden, in 2013 was hij er eregast en kreeg hij een prijs voor zijn oeuvre.

Schrijver Geert Mak, die goed met Verhoeff bevriend was, stelt dat hij ,,heel erg een Friese filmer is geweest’’, vanwege de thema’s die hij aansneed, maar ook vanwege het Fries in zijn films. Hij vergelijkt hem met schrijver Theun de Vries, ,,die ook altijd een Fries auteur is geweest, ook al heeft hij altijd Nederlands geschreven’’. 

Twintig ijzers in het vuur

Mak ziet een parallel tussen hen, ook omdat Verhoeff plannen had om  Stiefmoeder aarde  van De Vries te verfilmen. Dat is er niet van gekomen, net zomin als een project van Mak en Verhoeff samen.

,,Het vak van regisseur is heel raar, je hebt wel twintig ijzers in het vuur en ik was een van die ijzers.’’ Hij romantiseert het filmwerk niet: ,,driekwart ervan is financiering voor elkaar krijgen en het was soms ook echt sappelen’’.

Kritisch en bescheiden

Friese filmmakers zagen hem als voorbeeld, als ,,de Friese auteur die wij allemaal willen zijn’’, stelt Joris Hoebe van New Noardic Wave, de organisatie die zich met de filmcultuur in Friesland bezighoudt.

,,Hij maakte verhalen over sociale ongelijkheid, maar doordat hij altijd poëtisch en sfeervol bleef werd het nooit drammerig. De muziek van Cees Bijlstra droeg daar ook zeker aan bij. De fjoertoer heb ik zo vaak gezien dat ik de serie woord voor woord kan meespreken. Ik vind hem echt een Fries en Noorderling, heel beschouwend, kritisch en bescheiden.’’

,,Ongelooflijk hoeveel energie hij altijd had’’, zegt filmer Mirjam de With, die door Verhoeff werd begeleid toen ze de serie  De keet  voor Omrop Fryslân maakte. HCL-directeur Geart de Vries had veel met hem te maken toen De Vries bij de Omrop zat.

Friese film

Verhoeff kwam daar eind jaren tachtig soms langs, om kritisch naar de televisieuitzendingen te kijken waar de Omrop mee was begonnen.

Lees ook: Pieter Verhoeff: geen Friese filmmaker en toch ook wel

De filmrelatie met Friesland is eigenlijk te danken aan Jaap Kastelein van het Frysk Festival, stelt De Vries. Die had voor de editie van 1985 bedacht hem te vragen een Friese film te maken. Dat werd De dream .

Een historisch onderwerp, zoals eigenlijk altijd wanneer Verhoeff een Friese film maakte. ,,It wie wol moai west as hy in kear in film oer Fryslân yn dizze tiid makke hie’’, mijmert De Vries.

Cees Bijlstra

Toen zijn huiscomponist en vriend Cees Bijlstra plotseling was overleden – op precies dezelfde dag als Verhoeff, maar vijftien jaar eerder – stond de filmer boos vloekend in de Sint-Pieterkerk in Grou. ,,Hy koe ek emosjoneel wêze’’, zegt De Vries.

Hij schetst ook zijn ,,zendingsdrang’’: ,,it moast altyd wol ergens oer gean by Pieter, hy woe minsken wat meijaan. Koest fernimme dat hy de sosjale akademy dien hie.’’

Saskia van Wagenvoort, die Verhoeff leerde kennen toen hij audities voor  De fjoertoer  hield kreeg daar de taak figuranten te zoeken. Op zijn aanraden volgde ze een opleiding aan de media-academie en ze was ook betrokken bij zijn latere films.

Het bericht heeft haar diep geschokt, vertelt ze. ,,Het is onbegrijpelijk, ik kan het bijna niet geloven. Die man had zoveel energie, hij stond midden in het leven. Dit had ik nooit verwacht.’’