Raad van State: sms’jes en appjes vallen onder Wob

Sms’jes en appjes van bijvoorbeeld ministers en staatssecretarissen vallen onder de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). Tot die conclusie is de Raad van State gekomen in een zaak die was aangespannen door de vereniging Branchebelang Thuiszorg Nederland (BTN). De uitspraak heeft belangrijke gevolgen voor toepassing van de wet.

BTN deed twee jaar geleden bij toenmalig minister Edith Schippers (Volksgezondheid, VVD) een verzoek om informatie over het faillissement van TSN Thuiszorg. Onder meer sms- en WhatsApp-berichten werden geweigerd; de minister vindt dat het alternatieven zijn voor telefoongesprekken, en die vallen niet onder de Wob.

De rechtbank in Utrecht oordeelde in november 2017 echter dat dit soort berichten valt onder wat in de Wob wordt aangemerkt als ‘document’. De wet omschrijft die als „een schriftelijk stuk of ander materiaal dat gegevens bevat”. De techniek waarmee berichten worden opgeslagen mag niet bepalen of iets een document is of niet, aldus de rechter. De Raad van State volgt dat oordeel. Werkgerelateerde communicatie op werk- én privételefoons moet worden vrijgegeven. „Het maakt daarbij niet uit op welk apparaat (zakelijk of privé) deze berichten staan omdat anders de wet kan worden ontlopen door de keuze van het apparaat waarop deze staan.”

Het betekent echter niet dat een minister zomaar de privételefoon van een ambtenaar mag vorderen om de berichten in te zien. Bestuursorganen als ministeries, gemeenten en provincies zouden daarom een regeling kunnen opstellen dat ambtenaren hun werkcommunicatie alleen op hun werktelefoon opslaan.

Ook geldt nog altijd dat de inhoud van de berichten gewogen moet worden en dat die op basis van de Wob alsnog geweigerd mogen worden. Volgens de Raad van State betekent dat zulke berichten veelal alsnog niet openbaar gemaakt zullen worden, bijvoorbeeld als ze persoonlijke beleidsopvattingen van ambtenaren bevatten. Die zijn beschermd als het gaat om interne overleggen.

Het al dan niet onder de Wob vallen van sms’jes en appjes leidde de afgelopen jaren geregeld tot discussie. Opinieblad HP/De Tijd vroeg berichten op van Unilever-topman Polman aan premier Rutte, maar kreeg die niet. Polman had zelf in een interview bevestigd dat de berichten bestonden. NRC heeft een soortgelijke vraag om informatie gedaan bij het ministerie van Algemene Zaken en is nu in een rechtszaak verwikkeld om die informatie alsnog te verkrijgen.