Eleos-bestuurder Abwin Luteijn: Extra geld nodig voor ggz, maar ook kortere behandelingen
‘Hoelang houd ik dit nog vol?”, vraagt “Jenny” (gefingeerde naam) zich af. Vroeger woonde ze in een beschermende woonvorm, maar tegenwoordig woont ze zelfstandig. En dat gaat best goed met wat hulp. Ze is trots op wat ze heeft bereikt, maar op dit moment gaat het even niet zo goed. En door ziekte van haar begeleider is er minder hulp voor haar beschikbaar. Haar persoonlijkheidsstoornis speelt op en ze zou baat hebben bij extra hulp van de psychiater. Maar ze staat inmiddels al veertien weken op de wachtlijst en het gaat iedere dag wat slechter. Ze is bang dat, wanneer ze niet snel geholpen wordt, ze opgenomen moet worden in een kliniek. Als daar al plaats is …
Dit voorbeeld illustreert de uitdagingen binnen de geestelijke gezondheidszorg (ggz). Enorme wachtlijsten aan de ene kant en een structureel personeelstekort aan de andere kant. Om deze problemen op te lossen is er innovatie nodig, maar de financiële resultaten van ggz-instellingen geven hier geen ruimte voor.
De ggz ligt onder een vergrootglas, ook financieel. En dat is logisch, want na ziekenhuiszorg is ggz de grootste kostenpost binnen de gezondheidszorg. Toch maken bijna alle ggz-instellingen – ja, wij helaas ook – verlies op de behandeling van kinderen en volwassenen. De oorzaken: te veel regels en te lage prijzen bij gemeentes en zorgverzekeraars. Iedere gemeente heeft zijn eigen regels en afrekenbeleid. Dit leidt tot een explosie aan bureaucratie, waardoor er minder geld en tijd overblijft voor de zorg zelf. Zorgverzekeraars vergoeden sommige werkzaamheden alleen wanneer ze door een psychiater/psycholoog worden uitgevoerd. Maar soms kun je deze werkzaamheden ook goed door ondersteunend personeel laten afhandelen. Dit is goedkoper en er komt meer behandeltijd van schaars inzetbare psychiaters en psychologen vrij. Maar de regels laten dit niet toe.
productieplafond
Op jaarbasis stijgt de vraag naar ggz met 3,4 procent. Zorgverzekeraars, zorginstellingen en de overheid hebben afgesproken dat deze groei maximaal 1 procent mag zijn. Hierdoor komt het productieplafond ieder jaar sneller in zicht.
Dit laat voor de ggz twee opties: doorgaan met zorg verlenen maar niet betaald krijgen, of minder mensen behandelen en daarmee groei van de wachtlijsten. Wij kiezen ervoor zo veel mogelijk mensen te helpen, maar dit betekent dat we dit jaar het risico lopen om 15 procent van onze geleverde zorg niet betaald te krijgen. Het is duidelijk dat deze strategie een kort leven is beschoren. Dan is het enige alternatief: minder cliënten behandelen en dus oplopende wachtlijsten. Wij zoeken continu naar de balans van zo veel mogelijk mensen helpen, maar financieel nog wel zwarte cijfers te schrijven.
Op korte termijn zal er extra geld moeten worden vrijgemaakt voor het wegwerken van wachtlijsten. Zeker voor bepaalde patiëntgroepen. Ik denk aan mensen met persoonlijkheidsstoornissen, angst en autisme waar de wachttijd extra hoog is. Door verlaging van de administratieve lastendruk kan er naar verwachting 10-20 procent meer behandelcapaciteit vrijkomen. Dit kunnen we gebruiken om personeelstekorten op te vangen en wachtlijsten weg te werken. Maar hiervoor moeten zorgverzekeraars en de overheid wel besluiten nemen. Van ggz-instellingen vraagt het dat we onze visie op zorg durven herzien. We moeten mensen korter en intensiever behandelen. Uit onderzoek blijkt dat dit vaak effectiever is. En je kunt meer mensen helpen. Een voorbeeld is de door Eleos ontwikkelde Moodcamp, waarbij mensen met depressie twee weken lang zeer intensief behandeld en begeleid worden van 9 uur ’s ochtends tot 21 uur ’s avonds. De eerste resultaten zijn veelbelovend’ patiënten geven aan hier veel aan te hebben. Daarnaast moeten we mensen helpen omgaan met hun beperking in het gewone leven. De inzet van ervaringsdeskundigen is hiervoor erg belangrijk. Vanuit hun ervaring kunnen ze problemen beter bespreekbaar maken en praktische tips geven. Dankzij de herkenning is er een grotere acceptatie door de cliënt. Het is geen alternatief voor behandeling, maar wel een goede aanvulling. De resultaten zijn positief, maar de financiering is (nog) niet geregeld. Datzelfde geldt ook voor eHealth en preventiewerkzaamheden. Ook deze ontwikkelingen kunnen zorgen voor lagere kosten, maar worden niet gefinancierd.
heel anders
Stel dat de zorginstelling waar Jenny op de wachtlijst stond, geïnvesteerd had in ervaringsdeskundigheid en eHealth. Dan had de situatie van Jenny er heel anders uitgezien. Tijdens de wachttijdperiode had ze tweewekelijks in groepsverband kunnen werken aan haar klachten, met hulp van een ervaringsdeskundige. Dan was er waarschijnlijk stabilisatie opgetreden. En met behulp van eHealth had ze voor de behandeling al een persoonlijk logboek kunnen bijhouden. Handige informatie bij de intake, waardoor ze een vliegende start had kunnen maken bij de behandeling. <
