Wist je dat je gezicht kan onthullen of je bij stress de neiging zou hebben om te bevriezen, vluchten, vechten of toenaderen?

We weten allemaal dat onze lichaamstaal – zoals onze gezichtsuitdrukkingen – informatie geeft aan de buitenwereld. Het is een essentieel onderdeel van hoe we communiceren. En onze lichaamstaal is vaak de eerste reactie op gebeurtenissen om ons heen.

Om het simpel te zeggen: onze instinctieve hersenen ontvangen informatie, verwerken deze en reageren. Onze lichaamstaal is de lichamelijke uitdrukking van die reactie.

INSA, het Instituut voor Non-verbale Strategie Analyse gevestigd in Nederland, doet onderzoek naar gelaatsuitdrukkingen. Het heeft ontdekt dat herhaalde kleine bewegingen in het gezicht bepaalde persoonlijkheidskenmerken en gedragsstrategieën van een individu onthullen.

Persoonlijk Non-verbaal Repertoire of PNR

Elke persoon heeft een consistente set zeer repetitieve bewegingen in het gezicht die in verschillende situaties worden weergegeven. Vooral de bewegingen rond de ogen zijn belangrijk, zoals het omhooggaan van de wenkbrauwen, het al of niet omhooggaan van de bovenste oogleden of het aanspannen van de onderste oogleden.
Waar ook naar wordt gekeken is of een persoon vaak glimlacht of niet.

Ieder van ons maakt deze bewegingen. We hebben allemaal een persoonlijk ‘non-verbaal repertoire’ (PNR). En naarmate de spanning in een interactie toeneemt gaan we dit PNR met meer intensiteit en / of hogere frequentie tonen.

We nemen deze bewegingen echter alleen in aanmerking als we ze veelvuldig maken. ‘Veelvuldig’ wil zeggen dat je bijvoorbeeld gedurende vijf minuten minstens 50 keer een beweging maakt. Het is niet zozeer het exacte aantal dat telt, maar wel dat we dezelfde gezichtsbeweging voldoende vaak herhalen.

Wanneer we een aanzienlijk aantal dezelfde bewegingen maken, kunnen we deze bewegingen koppelen aan hoe we reageren onder stress. Zullen we de neiging hebben om te bevriezen, vluchten, vechten of juist toenaderen?

We maken deze gezichtsbewegingen in elke interactie, want er is altijd wel een beetje spanning. Dat is normaal, omdat we nooit echt zeker weten hoe iemand anders zal handelen. Ons instinctieve hersenen zijn altijd alert.

Die gezichtsbewegingen zijn er dus niet alleen wanneer we een grote hoeveelheid stress ervaren – bijvoorbeeld wanneer we echt fysiek gevaar lopen, of betrokken zijn bij een heftige ruzie – maar ook wanneer er weinig spanning is.

Gedrag

Op basis van wat we op de gezichten van mensen zien kunnen we hun gedragsstijl voorspellen.

• Hoe reageren ze als ze zich ontspannen en comfortabel voelen?
• Hoe reageren ze als ze onder druk staan?
• Wat hebben ze nodig om zich prettig te voelen en goed te functioneren op het werk?
• Welke leiderschapsstijl hebben ze?
• Waar kunnen andere mensen rekening mee houden zodat ze het beste uit die persoon kunnen halen?

Dit zijn allemaal vragen die we kunnen beantwoorden door een gezicht te observeren en te zien hoe vaak bepaalde bewegingen rond de ogen worden gemaakt.

Voordelen van de INSA-methode

Het eerste grote voordeel van deze methode is dat je – in tegenstelling tot andere persoonlijkheidsmethoden – geen vragenlijst hoeft in te vullen. We filmen je gedurende ongeveer 10 minuten terwijl we je interviewen. Het gaat hierbij niet om wat je zegt maar om wat je doet terwijl je antwoordt. Je hoeft niet eens de vragen te beantwoorden als je dat niet wilt.

En het tweede voordeel is dat je de uitkomst niet kunt manipuleren. Je kunt jezelf er niet van weerhouden om deze gezichtsbewegingen te maken, je doet ze instinctief en automatisch.

Je kunt je wel bewust worden van wat je doet en zodoende waardevolle kennis opdoen over je gedragsstrategieën. Dan kan je naar jezelf gaan kijken vanuit wat we een ‘meta-niveau’ noemen, waar je je instinctieve reacties observeert maar er niet naar handelt. Wanneer je je bewust bent van de fysieke gewaarwordingen in je lichaam, kun je bewust beslissen om anders te reageren. De eerste, instinctieve reactie zal plaatsvinden, je kunt niet voorkomen dat die gebeurt. Je ervaart bepaalde sensaties in je lichaam en dit is normaal. Maar daarna heb je de mogelijkheid om bewust te beslissen hoe je zal handelen.

Bewust worden van wat we onbewust doen

Bewustwording van deze eerste, instinctieve reacties is erg belangrijk als je jezelf beter wilt leren kennen, en essentieel om jezelf te accepteren zoals je bent. Ik heb voor mezelf gemerkt dat omdat ik meer bewust ben geworden van mijn instinctieve gedragspatronen, ik meer ontspannen en minder veroordelend ben over mezelf en anderen. We hebben allemaal onze overtuigingen en manieren om met bepaalde situaties om te gaan, en de ene is niet beter of slechter dan de andere. Maar gewoon anders.

De INSA-methode helpt om interacties meer ontspannen te laten verlopen. We kunnen gemakkelijker conflicten voorkomen of oplossen. De kennis die we op basis van deze methode verkrijgen kan nuttig zijn voor zowel voor teamscans, persoonlijke coaching en conflictoplossing.

Enkele praktijkvoorbeelden

In een teamscan van 6 personen:

Een van de teamleden had overwegend vechten in zijn repertoire (noemen we een 2-element) en een ander overwegend vluchten (noemen we een 3-element). Mensen met het 2-element hebben de behoefte om te worden gezien en willen visueel tonen wat ze doen of willen doen. Mensen met het 3-element hebben de behoefte om gehoord te worden en willen graag praten over wat ze (willen) doen. Zodra de twee teamleden zich bewust werden van hun verschillende benaderingen en dit ook begrepen van zichzelf en elkaar, konden ze een communicatiemanier uitwerken die voor hen beiden werkte.

In een bemiddelingssessie tussen twee mensen:

Een van de betrokkenen had voornamelijk het 3-element in zijn repertoire, de andere voornamelijk het 2-element. Mensen met voornamelijk 3 hebben graag dat de zaken geordend, gestructureerd, becijferd zijn. Mensen met vooral 2 vinden het fijner als er wat meer flexibiliteit is en kunnen onvoorspelbaarheid beter aan. De eerste persoon wou alles op papier zetten en tot op de cent berekenen wat ze elk moesten bijdragen. De tweede persoon wou de dingen een beetje meer openlaten. Zodra beide partijen zich bewust waren hoe ze elk onbewust met moeilijke situaties omgaan, waren ze in staat om een ​​oplossing uit te werken die tegemoet kwam aan hun beider behoeften.

In persoonlijke coaching:

Een vrouw die bij me kwam voor persoonlijke lichaamstaal coaching zei dat ze het moeilijk vond om in conflicten stand te houden. Na een conflict voelde ze zich altijd gefrusteerd en machteloos omdat ze wel had willen reageren maar het niet kon. Na een gezichtsanalyse zagen we dat ze in haar repertoire zowel bevriezen (een 1-element) en vechten (2-element) had. Ze besefte dat ze in conflictsituaties vooral ging bevriezen, waardoor ze niet echt kon reageren. Toen ze zich dit eenmaal realiseerde, kon ze op een meer constructieve manier omgaan met stressvolle situaties. Telkens ze in een moeilijke situatie begon te voelen dat ze ging bevriezen, zei ze tegen de andere persoon dat ze een time-out nodig had. Dit gaf haar de tijd om zichzelf uit de bevriezingsmodus te halen, waarna ze weer helder kon denken en gepast kon reageren.

Meer weten? Coaching of zelf leren?

Ben je geïnteresseerd in een persoonlijke analyse kan je altijd bij mij of mijn collega Dana Ketels terecht: sofie@sofieannbracke.be of +32 486 93 1122, dana@impactacademy.be  +32 475 69 3443.

In het open aanbod vind je alle geplande opleidingen. Dana en ik geven twee keer per jaar een tweedaagse opleiding.

Je kan ook luisteren naar deze podcast (in het Engels).