De vastgoedactiviteiten van Tweede Kamerlid Wybren van Haga (VVD) hielden de gemoederen het afgelopen jaar flink bezig. De parlementariër, die sinds oktober 2017 in de Kamer zit, bezit een vastgoedportefeuille ter waarde van 18 miljoen euro, ondergebracht in zijn bedrijf Sjopperdepop BV. Privé heeft hij ook nog 51 woningen in zijn bezit, waaronder een hofje in Haarlem met 24 woningen.

Deze nevenactiviteiten leidden tot de nodige ophef: onder meer Het Parool en NRC doken in de praktijken van de huurbaas. Wat bleek: Van Haga huisvestte zonder vergunning meerdere bewoners en overtrad daarmee de Amsterdamse verhuurregels. Fractievoorzitter Klaas Dijkhoff liet vervolgens een integriteitsonderzoek uitvoeren, maar dat liep met een sisser af: ‘De integriteitscommissie van de VVD heeft niet geconstateerd dat VVD-Kamerlid Wybren van Haga ernstig verwijtbaar heeft gehandeld of regels heeft overtreden’, luidde de conclusie. Wel kwam de integriteitscommissie met kritiek op de combinatie Kamerlid/vastgoedondernemer: die combi was ‘niet werkbaar’ en ‘niet wenselijk’. Van Haga besloot daarop zijn vastgoedholding ‘op afstand’ te zetten.

Follow the Money dook afgelopen zomer in deze ontvlechting annex herstructurering. Van Haga maakte daarbij gebruik van een stichting administratiekantoor (STAK) die de aandelen van zijn holding en alle dochterondernemingen in handen kreeg. Formeel heeft Van Haga daarmee geen zeggenschap meer over zijn vastgoedactiviteiten; alleen het economisch eigendom behoort hem toe. Hij kan echter nog wel de vruchten plukken: het economisch eigendom blijft in zijn bezit en zodoende zullen ook (toekomstige) winsten naar hem toe vloeien.

Van Haga lijkt bij Pace nogal wat professionele activiteiten te zijn vergeten

Bijkomend voordeel, zo achterhaalde FTM: zolang Van Haga de ingehouden winsten niet uitkeert, worden die ook niet meegerekend als neveninkomsten. In het register nevenactiviteiten van de Tweede Kamer hoeft hij alleen een maandelijks bedrag van 1000 euro op te geven: de vergoeding voor de adviezen die hij zijn eigen bv’s geeft. In het nevenregister 2019 op de Tweede Kamer-website is voorts te zien dat hij deze inkomsten in 2019 heeft gestaakt: er staat nu alleen nog maar een uitgebreid overzicht van zijn vastgoedportefeuille en een toelichting op de herstructurering.

Heel secuur in het opgeven van neveninkomsten is Van Haga echter niet. Het VVD-kamerlid is ook lid van de Parlementaire Assemblee van de Raad van Europa, beter bekend als Pace.Dit orgaan, dat zich met Europese mensenrechten bezighoudt, ging de afgelopen jaren gebukt onder corruptieschandalen. Talloze leden bleken te zijn omgekocht door Azerbeidzjaanse overheidsfunctionarissen.

Zo werden verschillende verkiezingswaarnemers, afkomstig van Pace, volop gefêteerd door Azerbeidzjaanse elite. Ook vloeiden er gelden naar privéstichtingen van Pace-leden. (zie hier de FTM-artikelen) Om toekomstige wanpraktijken te voorkomen, heeft een commissie halverwege vorig jaar een registratieplicht ingevoerd voor nevenactiviteiten van Pace-leden. Het register gaat vergezeld van een 6-pagina’s tellende toelichting. 

Vastgoed

Het komt erop neer dat alle Pace-leden de verplichting hebben om jaarlijks hun nevenactiviteiten te registeren op de website van de Raad van Europa. Dit geschiedt via een online formulier. Bij de registratie van Pace-lid Van Haga viel FTM wat op: in tegenstelling tot zijn meldingen in het Kamer-register, blijkt Van Haga bij Pace nogal wat professionele activiteiten te zijn vergeten. Hij vermeldt weliswaar keurig zijn Kamervergoeding á 107 duizend euro, maar van enige vastgoedactiviteit is geen spoor te vinden. Geen Sjopperdepop BV, geen Stichting Administratiekantoor Van Haga Invest, zelfs de maandelijkse adviesvergoeding over 2017 en 2018 is nergens terug te vinden. Bij het vakje B1 is alleen ‘N.A.’  ingevuld: niet van toepassing.

‘We hebben geen personeel in dienst om de registraties te controleren’

Van Haga’s partijgenoot, Eerste Kamerlid Mart van de Ven, geeft iets meer openheid van zaken. Hij heeft in het Pace-register zijn Eerste Kamervergoeding van 30.900 euro per jaar opgegeven, maar ook een tweetal bv’s: Ventax Holding BV en M.P.M. van de Ven Belastingadviseur BV. Hij geeft overigens aan dat hij er geen inkomen uit haalt.

Petra De Sutter is vanuit de Belgische partij Groen afgevaardigde bij Pace. Ze is voorzitter van de Rules Committee, de commissie die de regels heeft opgesteld met betrekking tot de registratie van neveninkomsten. Ze is duidelijk over het ontbreken van de adviesvergoedingen in de afgelopen twee jaar: ‘Adviesinkomsten tellen als regulier vermogen en moet ook van de afgelopen twee jaar aangegeven te worden.’ Het antwoord op de vraag of de vastgoedbv’s gemeld hadden moeten worden, is lastiger: ‘Als iemand regulier inkomen verwerft uit een vastgoedonderneming, bijvoorbeeld als ceo van een vastgoedkantoor, dan moet die dat uiteraard worden aangeven. Maar als het gaat om vermogen — iemand heeft ergens 20 huizen en daar vloeien huurinkomsten uit — dan hoeft dat niet te worden aangegeven. Het gaat puur om bezoldigde mandaten.’

Dat VVD-collega Mart van de Ven dan wél een aantal bv’s aangeeft, met daarbij de vermelding dat er een bezoldiging van nul euro tegenover staat, vormt volgens De Sutter weer een uitzondering: ‘Pace-leden kunnen onbezoldigde mandaten wel opgeven als ze denken dat er mogelijk een conflict of interest kan optreden bij hun Pace-werkzaamheden.’

Het toezicht op neveninkomsten is echter niet hard: ‘De aangifte is verplicht, maar de volledigheid ervan wordt niet gecontroleerd. We hebben geen personeel in dienst om de registraties te controleren. We gaan uit van de sociale controle van het publiek en zij kunnen een klacht indienen.’

Charlotte Fritschy, woordvoerder van Wybren van Haga, laat weten dat er naar aanleiding van de vraag van FTM actie is ondernomen: ‘[Van Haga] was in de veronderstelling dat hij alleen aangifte moest doen van de inkomsten dit jaar. Het klopt dat dat ook over de afgelopen twee jaar moest gebeuren. Daarom heeft hij gisteravond de commissie de aanvullende gegevens gestuurd en zij hebben inmiddels bevestigd dat ze het in orde gaan maken.’

Update 1:

Een woordvoerder van Pace’ secretaris-generaal Wojciech Sawicki is per email nog met een wat verlate reactie gekomen. Daarin schrijft de woordvoerder dat Pace-leden alle beroepen, activiteiten, posities en mandaten, bezoldigd en onbezoldigd, dient te melden die ‘redelijkerwijs’ voor een belangenconflict met Pace-werkzaamheden zouden kunnen leiden. ‘Ieder Pace-lid mag op ieder moment de aangifte wijzigen of aanvullen.’

Update 2: 

En zo geschiedde. De aangifte van Wybren van Haga is op 5 maart om 16:22:38 geupdate. In het Pace-register valt nu ook te lezen in welke bv's Van Haga een direct of indirect belang heeft. Ook heeft hij zijn inkomsten over 2017 opgegeven: 100 duizend euro voor zijn functie als ceo van zijn vastgoedholding (dit was nog voor zijn Kamerlidmaatschap). Daarna stapte hij over op de adviesvergoedingen en die zijn nu dan ook meegenomen in het Pace-register. Over de laatste twee maanden van 2017 is correct de adviesvergoeding van tweeduizend euro vermeld. In het register van de Tweede Kamer valt te lezen dat die vergoeding doorliep tot 19 april 2018, maar dat daar laat hij nog een steekje vallen in het Pace-register. In het Pace-register had dus eigenlijk nog 3500 euro opgenomen moeten worden.