Of het nu gaat om iemand die er zelf onder lijdt en actie wil ondernemen, of om een overheid die eenzaamheid onder de bevolking wil verminderen, als je eenzaamheid wilt aanpakken moet je weten waar je mee te maken hebt en hoe je het best te werk kunt gaan.

Eenzaamheid. Iedereen kent het en weet wat het is: dat rotgevoel als je je alleen en verlaten voelt. Simpel. Minder simpel is het als je er niet in slaagt dat gevoel kwijt te raken. Als je je dag in, dag uit, week in , week uit, te veel eenzaam voelt.

In Nederland – en in veel andere landen overigens ook – voelt 40% van de bevolking zich te vaak eenzaam. Dat weten we uit onderzoeken die al sinds jaar en dag worden uitgevoerd. En 10%, dus meer dan anderhalf miljoen mensen, voelt zich zo eenzaam dat het een dagelijkse last is. Chronisch eenzaam. Waar je dus ook bent in Nederland, waar je ook om je heen kijkt, vier op de tien mensen voelt zich op dat moment eenzaam.

Eenzaam, maar niet alleen, zal ik maar zeggen…

Hoe het komt dat het om zulke grote aantallen gaat weten we niet. We weten ook niet of… het een recent verschijnsel is, of dat de mensheid er al eeuwen onder lijdt. Er is reden om aan te nemen dat het een oeroud euvel is. Kijk maar naar de grote thema’s in de literatuur en zoek maar eens op liedjes met ‘eenzaam’ of ‘lonely’ in de titel. (Google: ‘lonley, lyrics’: ongeveer 19.500.000 resultaten).

Nu we in ons land in materieel opzicht hebben wat ons hartje begeert, beginnen we langzaamaan te begrijpen dat er meer is dat ons hartje begeert. Beter gezegd: ons hartje begeert iets anders, iets wat niet met geld te koop is. Dat we elkaar veel en veel meer nodig hebben om gezond te leven, daar komen we nu achter.

Eenzaamheid is een alarm. Een signaal dat ons erop wijst dat onze verbondenheid met anderen onvoldoende is. We zeggen met gemak dat we sociale wezens zijn, maar eenzaamheid is de graadmeter die pijnlijk duidelijk aangeeft hoe slecht we leven naar onze sociale behoeften. Eenzaamheid is de alarmbel die blijft rinkelen als we eenzaamheid proberen op te lossen door afleiding te zoeken. En die rinkelende bel bezorgt ons veel ellende.

Chronische eenzaamheid maakt ongezond. Zo ongezond, dat het jaren en jaren van je leven kost. Ongezellige, vervelende, lege jaren bovendien. Maar chronische eenzaamheid – en daar spreken we al van als eenzaamheid langer duurt dan een maand of negen – valt niet zo maar op te lossen. Dat komt omdat het je hersenen verziekt.

Chronische eenzaamheid is een hersenprobleem. Het maakt dat je dermate vervelende veranderingen ondergaat, dat je steeds minder geschikt wordt voor de omgang met anderen. Eenzaamheid maakt bang, boos, verongelijkt, cynisch… kortom, het maakt je er niet leuker op. Maar belangrijker nog, eenzaamheid verandert je hersenen zo dat je:

• minder goed kunt nadenken en beslissingen nemen,

• minder goed in staat bent in te schatten hoe mensen het met je voor hebben

• minder plezier ervaart van het omgaan met anderen

Met gevolg dat het je steeds minder goed lukt contacten aan te gaan of ze te onderhouden. Steker nog, je trekt je steeds meer terug. Waarmee je in de spiraal naar beneden terecht bent gekomen.

Daar moet je uit.

Dat kan niet door zonder meer ‘leuk onder de mensen te komen’. Je vindt het niet leuk en eerlijk gezegd, je bent op dit moment ook niet zo leuk. Wat er dus moet gebeuren is dat je eerst weer leuk wordt. Beetje vrolijker, open, optimistischer, beetje meer zelfvertrouwen en hoop op de toekomst. Daar gaat dit over.

Ik ga hier niet vertellen over de methodiek die ik heb ontwikkeld om eenzaamheid te helpen aanpakken. Wil je daar meer van weten, kijk dan hier.

Wat ik wel wil vertellen is wat de aanpak inhoudt. Als gezegd, als je langer last hebt van eenzaamheid (en sommige mensen hebben het hun hele leven al), dan zijn jouw hersenen ‘eenzame hersenen’ geworden. Die moeten met zachte handschoentjes worden aangepakt. Zodat ze niet schrikken. Want eenzame hersenen schrikken snel. Zijn snel achterdochtig, (herken je iets?) en zijn niet één, twee, drie, overtuigd.

Hoe je het ook bekijkt, als je van eenzaam naar niet-eenzaam wilt, moet er in die hersenen iets gebeuren. Dat strakke patroon van je-eenzaam-voelen, met alle gedrag en denken dat daarmee samengaat, moet veranderen. Dus is het nodig dat je dingen doet waardoor je het je hersenen makkelijk maakt nieuwe informatie op te nemen en nieuwe, andere dingen te gaan doen. Die nieuwe dingen, dat is in eerste instantie helemaal nog niet ‘met andere mensen omgaan’. Daar ben je nog helemaal niet aan toe.

Eerst moeten je hersenen de kans krijgen anders te gaan denken, zonder dat dat met een aardverschuiving gepaard gaat. Veilig, plezierig en in jouw tempo. Dat kun je bijvoorbeeld doen door te bewegen, te zingen, allerlei heel eenvoudige creatieve en inspirerende dingen te doen, door je zintuigen te scherpen en denkspelletjes te doen.

Vervolgens moet je op ontdekkingsreis naar jezelf. Grote kans dat je je niet zo tevreden voelt over wie je bent en wat je doet. Typisch gevolg van eenzaamheid: dat je jezelf niet zo bijzonder vindt. Dus vergroten van je zelfwaardering en opbouwen van je zelfvertrouwen is ook noodzakelijk onderdeel van die reis. Want ga maar na, pas als je jezelf leuk vindt mag je van een ander verwachten dat ie er ook zo over denkt…

Dan is het ook fijn als je leert hoe je in het vervolg goed om kunt gaan met je relaties. Bijvoorbeeld doordat je bepaalde communicatie-manieren kent, maar ook hoe je er achter komt of iemand bij je past of niet. Altijd handig.

Omdat je eenzame brein jou foute signalen geeft over de mensen in je omgeving, moet je leren hoe je daarmee om kunt gaan, zodat je er geen last meer van hebt. Daardoor neemt je angst af, kun je beter met anderen opschieten en groeit je zelfvertrouwen weer.

Als je dat allemaal hebt gedaan, en niet eerder!, is het tijd om je te oriënteren op je toekomst. Hoe wil je leven, waar, met wie? Met behulp van de zelfkennis die je hebt opgedaan, met jouw hersenen-die-het-weer-doen, kun je een plan maken voor jezelf. Een plan waarin je plaats inruimt voor de relaties die jij wenst. Die heb je dan nog niet… Dus eigenlijk begint het aanpakken van eenzaamheid pas dan.

Als het plan eenmaal staat, ga je stappen zetten. Met je nieuwe zelfvertrouwen nog wat aan de prille kant is het fijn als je dan nog wat backup hebt, bijvoorbeeld een goede coach. Je weet wat je wilt, hoe je het voor elkaar krijgt en je gaat ervoor!

Dit is pas het moment dat je ‘onder de mensen’ gaat komen. En dan vraagt het tijd en energie om mensen beter te leren kennen. Pas als je verbondenheid hebt en voelt met belangrijkepersonen in je leven, hoort jouw eenzaamheid tot het verleden. Je zult dus nog wel even aan de bak moeten! Belangrijk, want je ‘eenzame brein’ wil je kwijt.

Je weet nu hoe het moet, dus als je je ooit in je leven weer eens eenzaam voelt, dan is dat voor jou geen ramp meer. Je weet wat je te doen staat.

Dat is pas zelfvertrouwen!

Eenzaamheid aanpakken is lastig. Voor iemand die hulp zoekt en er dus aan toe is serieus stappen te zetten is het al lastig. Maar wil je mensen helpen die zelf niet eens weten dat ze een hersenprobleem hebben, dan sta je eigenlijk voor een onmogelijke opgave. Hen kun je eigenlijk eerst alleen maar informeren.

Maar misschien wil je zelf eerst weten hoe het zit met die hersenen? Lees dan dit artikel.

Wil je toch meer weten over die methodiek Creatief Leven, waarin al die stappen zitten verwerkt (en meer) die ik hierboven noemde? Bel of mail!

Groet, Jeannette Rijks